Wszystko o zapaleniu spojówek: cechy, rodzaje i leczenie

Koniunktywit, często znany jako zwykłe zaczerwienienie oka, to zapalenie spojówki. Jest to cienka warstwa pokrywająca białą część oka i wewnętrzną stronę powiek.

Stan ten jest powszechną chorobą oczu, która może być spowodowana przez wirusy, bakterie, alergeny lub związki chemiczne. Te ostatnie prowadzą do objawów takich jak zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie z dotkniętego oka.

Koniunktywit jest wysoce zaraźliwą chorobą, gdy jest spowodowany przez czynniki zakaźne. Szczególnie ryzykowne są środowiska z bliskim kontaktem między ludźmi.

Prawidłowa diagnoza i leczenie zależą od ustalenia konkretnego czynnika sprawczego i wyboru odpowiednich metod leczenia. Opcje są różnorodne – od antybiotykowych po przeciwzapalne krople oraz wspomagającą terapię suplementami diety i ziołami.

Koniunktywit u dzieci i jego cechy

U dzieci koniunktywit objawia się pewnymi cechami szczególnymi. Wyrażają się one w silnym zaczerwienieniu, obrzęku powiek oka/oczu oraz intensywnym łzawieniu.

Dzieci często odczuwają silne swędzenie lub uczucie pieczenia w oczach, co skłania je do częstego dotykania oczu.

Typowe dla dziecięcego koniunktywitu jest wydzielina z dotkniętego oka, która może być wodnista lub ropna. Może to prowadzić do sklejania powiek podczas snu i utrudniać otwieranie oka po przebudzeniu.

Wrażliwość na światło (fotofobia) również jest częstym objawem. U młodszych dzieci regularnie obserwuje się drażliwość i zaburzenia snu z powodu silnego dyskomfortu, którego doświadczają.

Koniunktywit może dotyczyć jednego lub obu oczu i w tym wieku jest niezwykle powszechny. Wynika to z jego wysoce zaraźliwych właściwości oraz częstego przebywania dzieci w dużych grupach (żłobki, przedszkola, szkoły).

Zła higiena również odgrywa swoją rolę.

Koniunktywit u dorosłych i jego cechy

U dorosłych koniunktywit przebiega z objawami podobnymi do tych u dzieci.

Zaczerwienienie i obrzęk oczu są częstym objawem, jednak często obserwuje się również uczucie obcego ciała w oku. Dorośli odczuwają bardziej wyraźny dyskomfort lub pieczenie w oczach. Często obserwuje się bardziej intensywną wydzielinę – od wodnistej po silnie ropną, co może prowadzić do sklejania powiek.

Swędzenie jest bardziej charakterystyczne dla alergicznych koniunktywitów, podczas gdy formy bakteryjne przebiegają z poważniejszymi objawami i mogą prowadzić do poważniejszych konsekwencji.

U dorosłych również obserwuje się łagodną fotofobię. Ponownie, przenoszenie koniunktywitu jest ułatwione w większych grupach (w miejscu pracy, w domu, na siłowni).

Koniunktywit u kobiet w ciąży i jego cechy

U kobiet w ciąży główne objawy koniunktywitu nie różnią się zbytnio – zaczerwienienie, obrzęk powiek, swędzenie i wydzielina.

Oprócz zwykłych objawów u kobiet w ciąży obserwuje się również inne, wynikające z intensywnej aktywności hormonalnej. Przykładem takiej cechy jest zmniejszenie produkcji łez lub, dokładniej, ochronnego „filmu”, który pokrywa i chroni powierzchnię oka przed kurzem i innymi czynnikami drażniącymi. Często prowadzi to do silnej suchości oczu i silnego podrażnienia.

Ogólny dyskomfort u kobiet w ciąży jest bardziej wyraźny i wynika z nakładania się na ogólny dyskomfort związany z ciążą. Wzmożone jest również uczucie obecności obcego ciała w oku.

 Koniunktywit sam w sobie nie jest poważną chorobą i nie jest niebezpieczny dla kobiety w ciąży. Jednak jego leczenie musi być wybrane i monitorowane z szczególną ostrożnością.

Wiele standardowych leków, takich jak antybiotykowe krople, nie jest zalecanych do stosowania przez kobiety w ciąży, ponieważ mogą one prowadzić do uszkodzenia rozwijającego się płodu.

W takich przypadkach konsultacja z lekarzem jest obowiązkowa, aby wskazał kobiecie najbardziej skuteczny i bezpieczny sposób leczenia koniunktywitu dla niej i dla dziecka. Praktyki takie jak dobra higiena oczu oraz unikanie dotykania oczu brudnymi rękami mogą wydawać się elementarne, ale profilaktyka jest najlepszym leczeniem.

Objawy koniunktywitu mogą się różnić u różnych osób. Te różnice wynikają z różnych czynników – stanu układu odpornościowego organizmu, rodzaju czynnika wywołującego chorobę oraz rodzaju i jakości podjętych działań przeciwko koniunktywitowi.

Objawy mogą obejmować:

• Zaczerwienienie oczu lub „czerwone oko” – zapalenie prowadzi do zwiększonego ukrwienia oka, a konkretnie jego białej części.
• Swędzenie oczu – swędzenie jest niemal nieodłączną częścią objawów, szczególnie wyraźne w przypadku alergicznych koniunktywitów.
• Uczucie obcego ciała w oku – ludzie często skarżą się, że czują, jakby mieli piasek lub coś ostrego, co kłuje ich w oczy. Jest to subiektywne odczucie wynikające z podrażnienia licznych receptorów nerwowych.
• Łzawienie – często obserwuje się zwiększoną produkcję łez. Najczęściej są one wodniste, ale mogą mieć różną konsystencję.
• Wydzielina z oczu – może być dwojakiego rodzaju – bakteryjna (gęsta, żółto-zielona, często tworząca naloty i strupy na powiekach, zwłaszcza po śnie) oraz wirusowa (częściej wodnista, czasem z lekko żółtawą ropą).
• Obrzęki – częste puchnięcie powiek wynika z narastającego obrzęku, który jest konsekwencją aktywnego zapalenia.
• Wrażliwość na światło – fotofobia wynika z podwyższonej wrażliwości fotoreceptorów oka.
• Uczucie pieczenia w oczach – ten objaw również wynika z zwiększonego ukrwienia, będącego konsekwencją zapalenia.
• Zamglone widzenie – widzenie „jak przez zaparowaną szybę” często jest tymczasowym objawem i wynika z nadaktywnego łzawienia lub ropnej wydzieliny z dotkniętego oka (może być również obustronne).
• Tworzenie strupów na powiekach – ten objaw jest bezpośrednio związany z wydzieliną. Tworzenie strupów i sklejanie powiek jest często obserwowane jako konsekwencja wysychania wydzieliny, najczęściej w nocy. Zazwyczaj strupy nie są trudne do usunięcia.

Wszystkie wymienione objawy mogą dotyczyć jednego lub obu oczu.

Różne rodzaje koniunktywitu są podobne pod względem objawów, ale różnią się szybkością rozwoju, czasem trwania i skłonnością do szybkiego leczenia.

Ostry koniunktywit

Przy nim obserwuje się szybkie zaczerwienienie oczu, towarzyszące silnemu dyskomfortowi. Wydzielina zwykle jest słaba lub umiarkowanie wyrażona, częściej wodnista niż ropna. Pieczenie w oczach występuje stosunkowo często.

Zazwyczaj objawy ustępują w ciągu 1-2 tygodni.

Wirusowy koniunktywit

W przypadku wirusowego koniunktywitu charakterystyczne jest zajęcie obu oczu, które są silnie zaczerwienione i wodniste. Bardzo charakterystyczne jest uczucie obcego ciała oraz fotofobia.

Ten typ często występuje równolegle z infekcjami górnych dróg oddechowych lub stanami grypopodobnymi. Może mieć długi okres inkubacji.

Objawy ustępują w ciągu 1-3 tygodni.

Alergiczny koniunktywit

Objawy alergicznego koniunktywitu obejmują zaczerwienienie, swędzenie i wodnistą wydzielinę, najczęściej dotyczącą obu oczu. Często obserwuje się fotofobię i uczucie obcego ciała.

Stan ten często pogarsza się w kontakcie z alergenami, takimi jak pyłki, kurz domowy, sierść zwierząt domowych. Często obserwuje się również sezonowość choroby.

Bakteryjny koniunktywit

Bakteryjny koniunktywit przebiega z zaczerwienieniem dotkniętego oka i silną, ropną, żółto-zielonawą wydzieliną. Często obserwuje się sklejanie powiek rano i tworzenie strupów z zaschniętej ropy.

Objawy zwykle ustępują w ciągu 1-2 tygodni.

Przewlekły koniunktywit

Charakteryzuje się zaczerwienieniem, swędzeniem i dyskomfortem trwającym ponad 4 tygodnie. Często występuje równolegle z zapaleniem powiek (blefarytem).

Stan ten jest uporczywy i trudniej poddaje się leczeniu. Wydzielina zwykle jest wodnista.

Ropny koniunktywit

Jest to wyjątkowo ciężki i niebezpieczny stan, często z konsekwencjami dla aparatu wzrokowego.

Przebiega z ciężkim zaczerwienieniem i obecnością znacznej ilości ropy wydzielanej z dotkniętego oka. Obserwuje się ból i trudności w otwieraniu odpowiedniego oka.

Jest spowodowany przez agresywny rodzaj bakterii i wymaga obowiązkowej konsultacji z okulistą w celu szybkiego i prawidłowego leczenia, aby uniknąć powikłań.

Do leczenia koniunktywitu można wybrać różne podejścia.

Krople do oczu na koniunktywit

Krople do oczu mają różne efekty na zdrowie oczu, a konkretnie na koniunktywit. Ich działanie zależy od typu samych kropel.

Poznane są kilka wariantów:

• Antybiotykowe krople do oczu – stosowane przy bakteryjnym koniunktywitcie, ponieważ zabijają lub spowalniają rozwój wielu bakterii. W ten sposób zmniejszają zaczerwienienie i wydzielinę. Często krople zawierają różne antybiotyki – najczęściej erytromycynę lub cyprofloksacynę.
• Przeciwwirusowe krople do oczu – stosowane rzadziej. Są skierowane konkretnie przeciwko wirusowym czynnikom sprawczym, ale często nie dochodzi do ich użycia, ponieważ wirusowy koniunktywit stosunkowo szybko samoistnie ustępuje.
• Antyhistaminowe/Przeciwzapalne krople do oczu – te rodzaje wpływają na alergiczne procesy w oczach, zmniejszając objawy zaczerwienienia i swędzenia. Często zawierają ketotifen.
• Nawilżające krople do oczu – znane jako „sztuczne łzy”, służą do nawilżania struktur oka, zapewniając komfort.

Suplementy diety i zioła w leczeniu koniunktywitu

Używanie suplementów diety i ziół w walce z koniunktywitem jest silną metodą, która wspomaga, ale nie zastępuje podstawowego leczenia farmakologicznego.

W medycynie ludowej znane są liczne rośliny, które skutecznie wspomagają leczenie tej choroby.

Używanie rumianku przy koniunktywitcie jest znane od dawna i ma swoje zalety. Nagietek również ma swoje właściwości w odniesieniu do koniunktywitu. Często obie te zioła są stosowane w formie okładów, które zmniejszają stan zapalny.

Suplementy diety, takie jak witamina C i cynk, są dobrymi immunostymulatorami, wspomagającymi ogólne siły odpornościowe organizmu. Kwasy tłuszczowe Omega 3 są korzystne w zmniejszaniu procesów zapalnych w organizmie.

Domowe leczenie koniunktywitu

Domowe metody również są przydatne w walce z koniunktywitem.

W medycynie ludowej znane są liczne metody łagodzenia koniunktywitu. Obejmują one ciepłe okłady, roztwór wody z miodem oraz roztwór soli, które stosowane na zaognione oko mają złagodzić procesy chorobowe. W ostatnich latach zaleca się również stosowanie homeopatii przy koniunktywitcie.

W dzisiejszych czasach nie ma jednoznacznych danych, że te metody rzeczywiście działają.

Zimne okłady w okolicy pozostają jedną z nielicznych udowodnionych metod, dzięki którym można wspomóc i przyspieszyć regenerację po zapaleniu. Okłady zwężają naczynia w danej okolicy, zmniejszając obrzęk i wydzielinę.

Czyszczenie oczu przy koniunktywitcie

Higiena oczu, zarówno w przypadku zdrowych, jak i zaognionych oczu, zawsze pozostaje na pierwszym miejscu w walce i profilaktyce wielu chorób oczu.

Czyszczenie oczu zawsze powinno być przeprowadzane ostrożnie, co szczególnie dotyczy przypadków choroby. W takich sytuacjach dobrze jest dotykać oczu tylko w rękawiczkach lub zdezynfekowanymi rękami, a czyszczenie powinno odbywać się za pomocą sterylnych gazików nasączonych sterylnym roztworem (najlepiej roztworem fizjologicznym, dostępnym w każdej aptece).

Ważne jest, aby wiedzieć, że noszenie soczewek kontaktowych przy aktywnym koniunktywitcie nie jest zalecane. Soczewki mogą być źródłem dodatkowej infekcji i skomplikować oraz opóźnić leczenie, co samo w sobie stanowi ryzyko powikłań.

Przyjmowanie leków przy koniunktywitcie

Przyjmowanie leków ogólnoustrojowych przy koniunktywitcie zwykle jest konieczne, gdy stan nie poddaje się leczeniu miejscowemu lub gdy zajęcie oczu jest następstwem innego ogólnoustrojowego schorzenia.

Przyjmowanie antybiotyków doustnie często jest konieczne, gdy koniunktywit współwystępuje z infekcją dróg oddechowych lub zapaleniem zatok. W przypadku wirusowych koniunktywitów może być konieczne przyjmowanie leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir, doustnie.

Stany alergiczne mogą być leczone doustnymi antyhistaminami w celu szybszego opanowania i zapobiegania powikłaniom.

Ogólnie rzecz biorąc, przyjmowanie leków ogólnoustrojowych jest rzadko potrzebne, w ciężkich przypadkach, i zawsze powinno odbywać się pod kontrolą personelu medycznego.

Możliwe powikłania koniunktywitu

Powikłania koniunktywitu, choć rzadkie, mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń aparatu wzrokowego, zwłaszcza przy braku poważnego podejścia do leczenia choroby.

Bakteryjny koniunktywit jest związany z wieloma powikłaniami zapalenia rogówki (keratitis), które może prowadzić do uszkodzenia wzroku.

Wirusowy koniunktywit, szczególnie wywołany przez wirus opryszczki, może prowadzić do powstawania owrzodzeń rogówki, powodujących plamy w widzeniu.

Alergiczne zapalenia, pozostawione bez leczenia, często przechodzą w stan przewlekły i prowadzą do obrzęku różnych struktur.

Brak leczenia koniunktywitu u noworodków może prowadzić do utraty wzroku lub poważnych uszkodzeń, które będą miały ciężki wpływ na życie w przyszłości.

Koniunktywit jest powszechną chorobą o podłożu bakteryjnym, wirusowym lub alergicznym.

Stan ten często ustępuje przy odpowiedniej opiece i higienie, pod warunkiem że przyczyny i objawy są dobrze wyjaśnione, a także podjęto odpowiednie decyzje dotyczące leczenia.

Domowe leczenie, przyjmowanie suplementów diety i ziół oraz prawidłowa higiena oczu są pomocnymi środkami w walce z tą chorobą. Przyjmowanie leków ogólnoustrojowych jest stosunkowo rzadko potrzebne, ale w przypadku ciężkich infekcji i ryzyka powikłań – ich stosowanie staje się niemal obowiązkowe.

Co powoduje koniunktywit u dzieci?

Przyczyny koniunktywitu u dzieci są podobne do tych u dorosłych – bakterie, wirusy i alergeny. Zła higiena oczu u dzieci, w połączeniu z trudną kontrolą leczenia, może sprawić, że choroba będzie trudna do opanowania.

Jak leczy się koniunktywit?

Leczenie koniunktywitu jest kompleksowe – krople do oczu, dobra higiena oczu, przyjmowanie suplementów diety i ziół, zimne okłady itp. Rzadko potrzebne jest również przyjmowanie ogólnoustrojowych antybiotyków i innych leków.

Czy mogę nosić soczewki kontaktowe przy koniunktywitcie?

Noszenie soczewek kontaktowych przy aktywnym koniunktywitcie nie jest zalecane, ponieważ mogą one być źródłem dodatkowej infekcji i skomplikować oraz opóźnić leczenie, co samo w sobie stanowi ryzyko powikłań.

Źródła

• https://www.cdc.gov/conjunctivitis/treatment/index.html
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pink-eye/diagnosis-treatment/drc-20376360