10 skutecznych ziół na suchy i mokry kaszel

Radzenie sobie z kaszlem zależy od jego rodzaju – suchego lub mokrego, ale podstawowy cel jest jeden: złagodzić podrażnienie, wspomóc oczyszczanie dróg oddechowych i przyspieszyć powrót do zdrowia.

Jednym z najbardziej naturalnych i dostępnych sposobów jest stosowanie ziół w postaci herbat, inhalacji, syropów lub kropli ziołowych. Ciepłe napoje z miodem i cytryną to również klasyka, która łagodzi gardło i rozrzedza wydzielinę.

Na mokry kaszel szuka się środków, które wspomagają odkrztuszanie, natomiast przy suchym kaszlu stawia się na składniki łagodzące, które zmniejszają podrażnienie i częstotliwość kaszlu.

Wielu rodziców zastanawia się, czy można podawać dzieciom zioła na kaszel. Odpowiedź brzmi – tak, można je podawać dzieciom, ale z pewnymi ważnymi zastrzeżeniami.

Nie wszystkie zioła są odpowiednie dla małych dzieci, a dawkowanie i sposób podania powinny być dostosowane do wieku. Na przykład rumianek i lipa należą do najdelikatniejszych i często są stosowane u niemowląt powyżej 6. miesiąca życia w formie lekkiej herbatki.

Dla starszych dzieci można zastosować tymianek, podbiał, anyż lub oregano, ale również ostrożnie i w umiarkowanej ilości.

Ważne jest także nie łączyć zbyt wielu ziół naraz i nie stosować olejków eterycznych u małych dzieci bez konsultacji.

Jeśli kaszel jest uporczywy, towarzyszy mu wysoka gorączka lub inne niepokojące objawy, najlepiej, aby rodzic skonsultował się z pediatrą, zamiast polegać wyłącznie na leczeniu domowym.

Kiedy mówimy o zwalczaniu kaszlu za pomocą ziół, należy pamiętać, że niektóre zioła są skuteczniejsze przy suchym, a inne – przy mokrym kaszlu. Powodem tego są ich aktywne składniki, które są naturalnymi związkami chemicznymi, z których każdy ma swoje specyficzne właściwości.

Dowiedz się, które zioła są skuteczne przy suchym kaszlu.

1. Tymianek

Tymianek to jedno z najpopularniejszych ziół na suchy kaszel – i słusznie. Jest bogaty w tymol – związek o działaniu antyseptycznym i lekko rozkurczającym mięśnie dróg oddechowych.

Pomaga złagodzić podrażnienie, jednocześnie działa lekko rozkurczająco – tzn. rozluźnia odruch kaszlu, nie tłumiąc go całkowicie.

Herbatka z tymianku lub inhalacje z niego łagodzą gardło i sprawiają, że suchy, drażniący kaszel staje się bardziej znośny.

2. Kwiat lipy

Lipa to klasyk przy przeziębieniach, ale często jest niedoceniana konkretnie przy suchym kaszlu.

Zawiera substancje śluzowe, które powlekają podrażnioną błonę śluzową gardła i zmniejszają uczucie „łaskotania” oraz potrzebę kaszlu. Dodatkowo wspomaga pocenie się, co jest pomocne, gdy suchy kaszel towarzyszy infekcji wirusowej z gorączką.

3. Siemię lniane (odwar)

Choć rzadziej stosowane, odwar z siemienia lnianego to doskonały naturalny środek na suchy kaszel.

Podczas gotowania nasiona wytwarzają gęsty, żelopodobny śluz, który powleka błony śluzowe gardła i je chroni. To zmniejsza podrażnienie i częstotliwość kaszlu bez skutków ubocznych.

Siemię lniane jest idealne do spożycia wieczorem, kiedy kaszel nasila się przed snem.

4. Ślaz (prawoślaz)

Ślaz to kolejne zioło bogate w substancje śluzowe. Szczególnie pomocny przy suchym, głębokim kaszlu, który uniemożliwia odpoczynek.

To zioło działa jak naturalny balsam na gardło igórne drogi oddechowe. Napar z ślazu nie ma intensywnego smaku, więc można go spokojnie łączyć z miodem lub innymi ziołami.

5. Babka lancetowata (Plantago lanceolata)

Babka lancetowata ma działanie przeciwzapalne i łagodzące na błony śluzowe. Jest odpowiednia przy suchym kaszlu, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu łaskotanie i uczucie suchości w gardle.

Działa również lekko przeciwbakteryjnie, więc może pomóc przy początkowym podrażnieniu wywołanym przez wirus lub infekcję bakteryjną.

W przypadku ziół na mokry kaszel, nacisk kładzie się na wykrztuszanie – czyli wspomaganie oczyszczania śluzu z dróg oddechowych. Zioła nie tłumią kaszlu, lecz czynią go bardziej produktywnym i skutecznym.

Te zioła działają dzięki swoim substancjom aktywnym, które mają następujące efekty:

• Sekretolityczne – zwiększają wydzielanie flegmy poprzez oddziaływanie na komórki surowicze gruczołów podśluzówkowych. Prowadzi to do powstania rzadszej wydzieliny o niższej lepkości, która łatwiej usuwana jest przez mechanizm oczyszczania śluzowo-rzęskowego. Rzadsza wydzielina skuteczniej „wyłapuje” bakterie i inne cząsteczki, które następnie są szybciej usuwane.

• Mukolityczne – poprzez modyfikację właściwości fizycznych i chemicznych flegmy. Powodują rozpad wiązań dwusiarczkowych w łańcuchach glikoprotein śluzu, wpływając również na niektóre systemy transportowe regulujące jej skład, dzięki czemu zmniejsza się lepkość wydzieliny.

• Sekretomotoryczne – poprzez zwiększenie ruchliwości rzęsek w nabłonku rzęskowym dróg oddechowych. Mechanizm ten poprawia skuteczność oczyszczania śluzowo-rzęskowego, które wraz z innymi odruchami obronnymi utrzymuje drogi oddechowe w czystości (Rang et al., 1999).

Dowiedz się, które zioła są jednymi z najskuteczniejszych w walce z mokrym kaszlem.

6. Porost islandzki

Porost islandzki to jedno z najcenniejszych ziół przy uporczywym mokrym kaszlu. Ma działanie wykrztuśne i antyseptyczne.

Substancje śluzowe zawarte w poroście łagodzą podrażnione błony śluzowe, a gorzkie składniki stymulują wydzielanie i usuwanie śluzu. Idealny przy kaszlu resztkowym po grypie lub zapaleniu oskrzeli.

7. Podbiał

Podbiał to klasyka na mokry kaszel. Działa wykrztuśnie i lekko przeciwzapalnie.

Zioło to wspomaga rozrzedzanie gęstej wydzieliny i ułatwia jej odkrztuszanie. Najczęściej stosowane w formie herbatki lub w ziołowych mieszankach o słodkim smaku, ponieważ samo ma dość specyficzny aromat.

8. Oman wielki (Inula helenium)

Oman wielki to bardzo silny środek oczyszczający oskrzela.

Korzeń omanu zawiera substancje, które stymulują nabłonek rzęskowy dróg oddechowych. To poprawia transport wydzielinyw górę do gardła, skąd łatwo może zostać usunięta.

Często stosowany przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli i kaszlu z zalegającą flegmą.

9. Oregano

Chociaż najczęściej kojarzone z kulinariami, oregano ma silne działanie wykrztuśne, antyseptyczne i przeciwgrzybicze.

Herbatka z oregano rozrzedza śluz i ułatwia jego usunięcie, szczególnie przy kaszlu „bulgoczącym” lub towarzyszącym uczuciu ciężkości w klatce piersiowej.

10. Anyż i koper (nasiona)

Obie rośliny zawierają olejki eteryczne, które działają korzystnie na układ oddechowy.

Anyżstymuluje wydzielanie w oskrzelach i działa lekko rozkurczowo – ułatwia odkrztuszanie, nie podrażniając.

Zwykle stosowany jako dodatek do herbat ziołowych lub syropów.

Tymianek

Tymianek jest pomocny zarówno przy suchym, jak i mokrym kaszlu.

Timol, który się w nim znajduje, rozluźnia mięśnie i ma działanie przeciwbakteryjne, co sprawia, że kaszel staje się łagodniejszy i bardziej efektywny.

Dobrze łączy się z podbiałem lub anyżem.

Zioła pomocne przy kaszlu – suchym lub mokrym – można przyjmować w różnych formach, w zależności od stanu zdrowia, wieku i preferencji.

Najpopularniejsze sposoby stosowania tych ziół to:

• Herbaty i napary – łatwe do przygotowania i odpowiednie nawet przy długotrwałym stosowaniu. Gorący płyn łagodzi podrażnienie gardła, rozrzedza śluz i ułatwia odkrztuszanie. Nadają się zarówno dla dorosłych, jak i dzieci (przy odpowiednich dawkach i składnikach).

• Płukanki – stosowane głównie przy kaszlu z podrażnieniem gardła, zapaleniu krtani lub anginie. Dzięki nim substancje aktywne działają miejscowo na stan zapalny błony śluzowej. Często używa się naparu z rumianku, szałwii lub tymianku.

• Inhalacje – szczególnie skuteczne przy mokrym kaszlu. Pomagają bezpośrednio dostarczyć substancje aktywne do oskrzeli. Stosuje się zioła takie jak tymianek, oregano, rumianek lub olejki eteryczne – dodawane do wrzątku lub inhalatora.

• Suplementy diety– przyjmowane w postaci kapsułek lub tabletek, wygodne dla osób, które nie lubią smaku ziół lub nie mogą często pić herbat. Często zawierają standaryzowane ekstrakty o określonej dawce i łączone są z witaminami lub innymi składnikami.

• Nalewki ziołowe – to skoncentrowane ekstrakty, zwykle na bazie alkoholu. Przyjmowane są w kroplach i działają szybko. Szczególnie polecane są dla dorosłych i w stanach wymagających intensywnego wsparcia ziołowego.

• Olejki eteryczne – mogą być stosowane przez dyfuzory, inhalacje, w maściach lub wcierane w klatkę piersiową i plecy. Olejki z eukaliptusa, tymianku, sosny i lawendy mają silne działanie wykrztuśne, antyseptyczne i przeciwzapalne. U dzieci stosuje się wyłącznie specjalnie przeznaczone olejki i w bardzo niskim stężeniu.

Wybór formy zależy od konkretnej sytuacji. Na przykład przy nocnym kaszlu lepiej sięgnąć po syrop lub nalewkę, a w ciągu dnia można połączyć herbatę z inhalacją dla szybszego efektu.

Mimo że zioła uznawane są za naturalne środki, one również mogą wywoływać skutki uboczne, zwłaszcza jeśli są stosowane w dużych ilościach lub przez dłuższy czas bez przerwy.

Niektóre osoby mogą doświadczyć reakcji alergicznej, takiej jak wysypka, swędzenie, a nawet trudności z oddychaniem, szczególnie po ziołach takich jak tymianek, podbiał czy oregano.

Inne zioła, takie jak oman czy porost islandzki, mogą podrażniać żołądek u osób bardziej wrażliwych, jeśli są przyjmowane na czczo.

U dzieci, kobiet w ciąży i osób z chorobami przewlekłymi (np. serca lub wątroby) należy zachować ostrożność. Niektóre zioła mogą wchodzić w interakcje z lekamilub wzmacniać/osłabiać ich działanie.

Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż tydzień, pomimo domowego leczenia ziołami i innymi środkami.

Jeśli się nasila, staje się głęboki, bolesny lub pojawią się objawy takie jak duszność, świszczący oddech, wysoka gorączka lub plwocina z krwią, nie zwlekaj z wizytą. U dzieci, osób starszych lub z chorobami przewlekłymi nawet lekki kaszel może wymagać uwagi, dlatego nie wahaj się zasięgnąć opinii w razie wątpliwości.

Czy mogę podawać dziecku zioła na kaszel?

Tak, ale z dużą ostrożnością. Odpowiednie są łagodne zioła, takie jak rumianek i lipa, ale warto skonsultować się z pediatrą – zwłaszcza w przypadku niemowląt i małych dzieci.

Jakie zioło jest najskuteczniejsze przy suchym kaszlu?

Prawoślaz i porost islandzki należą do najodpowiedniejszych – łagodzą gardło, powlekają błonę śluzową i zmniejszają podrażnienie.

Czy mogę łączyć herbatę ziołową z lekami na kaszel?

W większości przypadków – tak. Ziołowe herbaty zwykle nie kolidują z lekami, ale jeśli stosujesz syropy o działaniu wykrztuśnym, dobrze jest unikać zbyt wielu dodatkowych środków bez konsultacji.

Źródła:

• https://www.researchgate.net/publication/292162183_Herbal_Medicine_for_Cough_A_Systematic_Review_and_Meta-Analysis

• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1572557X05020076