- Czym jest grypa?
- Przyczyny i czynniki ryzyka zachorowania
- Odpowiednie suplementy na odporność
- Drogi rozprzestrzeniania się wirusa
- Rodzaje grypy
- Szczepionki przeciwko grypie
- Środki zapobiegawcze
- Diagnoza i testy
- Możliwości leczenia
- Inne zalecenia od ekspertów medycznych
- Kiedy skonsultować się z lekarzem>
- Najczęściej zadawane pytania
Często ludzie używają terminu „grypa” niezgodnie z jego znaczeniem. Twierdzą, że mają „grypę”, podczas gdy w rzeczywistości cierpią na zwykłe przeziębienie wywołane przez jeden z wielu wirusów przeziębienia.
Grypa również jest chorobą wirusową, ale przebiega znacznie ciężej. Co roku duża część populacji świata ulega zakażeniu, a u niektórych osób rozwijają się powikłania wymagające leczenia szpitalnego.
W tym artykule dowiesz się wszystkiego o grypie: czym jest, jakie są jej objawy, jak się rozprzestrzenia i jakie są metody leczenia.
Czym jest grypa?
Grypa to ostra choroba zakaźna, wywoływana przez wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Atakuje tkanki górnych i dolnych dróg oddechowych, wywołując stany zapalne o różnym stopniu nasilenia.
Choroba ma charakter sezonowy i rozprzestrzenia się epidemicznie, co jest bardziej charakterystyczne dla miesięcy zimowych.
Na przestrzeni lat ludzkość przeszła przez kilka pandemii grypy, które pochłonęły życie milionów ludzi na całym świecie.
Przyczyny i czynniki ryzyka zachorowania
Grypa jest wywoływana przez dwa główne wirusy grypy, choć istnieje także trzeci, rzadszy i łagodniejszy szczep.
Choroba jest wysoce zaraźliwa i wirulentna; zwykle podczas epidemii grypy znaczna część populacji zostaje zainfekowana, a nasilenie infekcji może się znacznie różnić.
Mimo to istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko zakażenia lub wystąpienia powikłań.
Za czynniki ryzyka uznaje się:
-
Immunosupresja: Osoby z osłabioną odpornością, spowodowaną chorobami przewlekłymi lub lekami immunosupresyjnymi, są bardziej narażone na infekcje i rozwój powikłań.
-
Choroby przewlekłe: Takie jak cukrzyca, astma, choroby sercowo-naczyniowe zwiększają ryzyko zakażenia i cięższego przebiegu infekcji wirusowej.
-
Wiek:Dzieci poniżej 5. roku życia oraz osoby starsze powyżej 65–70 lat należą do grupy szczególnego ryzyka.
Pobyt w zamkniętych pomieszczeniach takich jak przedszkola, szkoły, duże biura, szpitale, kina, teatry, galerie handlowe również zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się chorób układu oddechowego i infekcji wirusowych.
Odpowiednie suplementy na odporność
Drogi rozprzestrzeniania się wirusa
Wirus jest wysoce zakaźny i rozprzestrzenia się na kilka podstawowych sposobów.
Droga kropelkowa
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), droga kropelkowa jest głównym sposobem rozprzestrzeniania się wirusa.
Podczas kichania, kaszlu lub mówienia zakażona osoba wydziela mikroskopijne kropelki śliny zawierające cząstki wirusa. Mogą one trafić na błony śluzowe lub skórę innej osoby, zwiększając ryzyko zakażenia.
Cząstki wirusa mogą utrzymywać się w powietrzu przez długi czas, szczególnie w zamkniętych pomieszczeniach, co dodatkowo ułatwia rozprzestrzenianie się choroby.
Droga fekalno-oraln
Cząstki wirusa mogą osiadać na przedmiotach, które człowiek dotyka i przenosi je na swoją skórę oraz błony śluzowe. Zakażenie może nastąpić również przez bezpośredni kontakt fizyczny z osobą zakażoną — poprzez dotyk, uścisk dłoni, przytulanie, pocałunek i inne.
Rodzaje grypy
Wirusy grypy dzielą się głównie na typ A i typ B, choć istnieje również trzeci typ — grypa typu C.
Zasadniczo powodują one bardzo podobne objawy i obraz kliniczny, a główna różnica polega na ciężkości choroby i ryzyku powikłań.
Pod tym względem grypa typu A jest bez wątpienia najgroźniejsza i przyczyniła się do śmierci milionów ludzi, zagrażając istnieniu populacji ludzkiej podczas pandemii hiszpanki.
Grypa A
Grypa A, podobnie jak inne wirusy grypy, jest wywoływana przez szczepy wirusowe należące do rodziny Orthomyxoviridae.
Jest to także najbardziej rozpowszechniony i klinicznie znaczący typ wirusa grypy, będący główną przyczyną corocznych sezonowych epidemii grypy oraz pandemii, takich jak „hiszpanka” (H1N1) w 1918 r. czy „świńska grypa” w 2009 r.
Klasyfikacja naukowa, według której określa się nazwy szczepów grypy, opiera się na obecności dwóch głównych białek na powierzchni cząstek wirusa.
Są one decydujące dla jego podtypów:
-
Hemaglutynina (H): Znanych jest 18 podtypów tego białka – od numeru jeden do osiemnastu. Dzięki niemu wirus przyczepia się do receptorów komórkowych, a następnie wnika do ich wnętrza.
-
Neuraminidaza (N): Istnieje 11 podtypów tego białka, które umożliwia nowo powstałym cząsteczkom wirusa w komórce gospodarza oderwanie się i wydostanie na zewnątrz.
To właśnie przez kombinację tych białek powstają podtypy wirusa, takie jak H5N1, H1N1 czy H3N2.
Grypa typu A atakuje nie tylko ludzi, ale także zwierzęta, takie jak ptaki, świnie, konie i inne gatunki, które stanowią naturalny rezerwuar wirusa. Czyni to wirusa szczególnie niebezpiecznym, ponieważ może on ulegać znaczącym mutacjom, zwiększając ryzyko nowych i cięższych epidemii.
Objawy grypy A
Grypa A jest najcięższą z trzech infekcji grypowych. Ma nagły początek, który rozpoczyna się od dreszczy i wysokiej gorączki (powyżej 38°C), silnego osłabienia i bólów mięśniowo-stawowych (mialgia, artralgia).
Następnie pojawiają się objawy zapalne górnych dróg oddechowych, takie jak kaszel – zwykle suchy i bardzo męczący – oraz katar (rinorea).
Ból głowy jest niemal zawsze obecny, spowodowany gorączką, stanem zapalnym zatok oraz znanym powinowactwem wirusa do tkanki nerwowej.
Możliwe powikłania grypy A
U osób z osłabioną odpornością, niezależnie od przyczyny, grypa A często prowadzi do powikłań, które są zawsze poważne.
Do najczęściej występujących powikłań należą:
-
Wirusowe zapalenie płuc: To stan zapalny dolnych dróg oddechowych (płuc). Wirusowe zapalenie płuc określane jest jako śródmiąższowe, ponieważ dotyczy przestrzeni międzykomórkowej w miąższu płucnym, tworząc włókniste mostki tkanki łącznej, które upośledzają elastyczność narządu, uniemożliwiając jego prawidłowe rozprężanie i kurczenie się. Ciężkie śródmiąższowe (atypowe) zapalenia płuc mogą prowadzić do śmierci z powodu rozwoju zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS).
-
Wtórne infekcje bakteryjne: To kolejne powikłanie wynikające z działania wirusa, osłabiającego układ odpornościowy. Spadek odporności umożliwia bakteriom oportunistycznym atakowanie dolnych dróg oddechowych i niszczenie miąższu płucnego.
-
Zapalenie mięśnia sercowego lub mózgu: Zapalenie mięśnia sercowego (miokardyt) lub osierdzia (perikardyt) może być wynikiem działania wirusa. Choć rzadsze niż zapalenie płuc, mają one poważne konsekwencje. Ze względu na znane powinowactwo wirusa do tkanki nerwowej, możliwy jest również rozwój zapalenia mózgu (encefalitu), które zwykle nie pozostawia trwałych następstw u chorego.
Grypa B
Ten typ grypy należy do tej samej rodziny wirusów co grypa A. W przeciwieństwie do niej rozprzestrzenia się tylko wśród ludzi, co znacznie ogranicza jego zasięg i zmniejsza znaczenie epidemiologiczne.
Grypa B ma znacznie łagodniejszy przebieg i najczęściej wywołuje małe epidemie, głównie wśród dzieci i młodych osób.
Wirus grypy B jest bardziej stabilny niż wirus grypy A, a między poszczególnymi szczepami nie może dochodzić do wymiany materiału genetycznego. To sprawia, że jest mniej podatny na mutacje, co tłumaczy, dlaczego nie powoduje dużych pandemii.
Dzieli się on na dwie odrębne linie genetyczne: Victoria i Yamagata.
Objawy grypy B
Objawy w dużym stopniu pokrywają się z objawami grypy A, ale są mniej nasilone.
Charakterystyczne są:
-
Wysoka gorączka
-
Kaszel
-
Ból gardła
-
Zatkany nos
-
Katar.
Bardziej specyficznymi objawami tego wirusa są biegunka i bóle brzucha, szczególnie u małych dzieci.
Możliwe powikłania
Choć rzadziej, grypa typu B również może prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym, dzieci i osób starszych.
Najczęstsze powikłania tego wirusa to infekcje bakteryjne, które obejmują zatoki (zapalenie zatok) oraz przewody słuchowe (zapalenie ucha środkowego). Rzadziej rozwija się wirusowe zapalenie płuc, które ma znacznie łagodniejszy przebieg niż w przypadku grypy typu A.
Możliwy jest również rozwój zapalenia mięśnia sercowego, natomiast wirus nie ma powinowactwa do układu nerwowego i nie atakuje ośrodkowego układu nerwowego. Ciekawym, choć rzadkim powikłaniem grypy B jest wywołanie autoimmunologicznej choroby – zespołu Guillaina-Barrégo.
Grypa C
Ten przedstawiciel rodziny wirusów występuje rzadziej z powodu swojej wysokiej stabilności. Nie mutuje, a z czasem populacja ludzka wykształciła na niego odporność.
Powoduje infekcje wyłącznie u dzieci i osób w bardzo podeszłym wieku, a objawy to umiarkowana gorączka, kaszel i katar. Nie wywołuje powikłań, a jeśli się pojawią, są one bardzo rzadkie i nietypowe.
Szczepionki przeciwko grypie
Szczepionki przeciwko grypie typu A i B są opracowywane co roku, przy czym ważniejszym składnikiem jest oczywiście bardziej wirulentna i niebezpieczna grypa A. Szczepionki zawierają aktualne szczepy wirusa krążące w danym momencie w populacji i aby były skuteczne, należy je podawać każdego roku.
Szczepionki nie chronią tak bardzo przed zakażeniem, jak raczej pomagają łagodniej przejść infekcję wirusową. Specjaliści zalecają stosowanie szczepień wyłącznie wśród grup ryzyka, które mają obniżoną odporność.
Środki zapobiegawcze
Środki zapobiegawcze przeciwko wszystkim wirusom sprowadzają się do kilku praktycznych działań, które mają na celu zmniejszenie ładunku wirusowego (czyli kontaktu wirusa z organizmem).
Obejmują one kilka podstawowych kroków:
-
Zachowanie dobrej higieny osobistej – regularne mycie rąk.
-
Unikanie bliskiego kontaktu z ludźmi i zatłoczonych miejsc o słabej wentylacji.
-
Noszenie maseczek ochronnych.
-
Stosowanie zdrowej diety i dbanie o odporność.
-
Przyjmowanie immunostymulantów.
-
Szczepienie – dla grup ryzyka.
Pomimo działań zapobiegawczych, grypa A jest wyjątkowo wirulentna i zakaźna – nawet niewielka liczba cząsteczek wirusa najczęściej prowadzi do wystąpienia objawów infekcji.
Niemniej jednak stosowanie opisanych praktyk może zmniejszyć ryzyko zakażenia oraz rozwoju poważnych powikłań.
Diagnoza i testy
Diagnoza najczęściej może być postawiona wyłącznie na podstawie objawów klinicznych. Zazwyczaj u osób z podwyższonym ryzykiem powikłań lub przy wczesnych objawach przeziębienia można wykonać domowy test na grypę, który wykrywa obecność antygenów wirusa grypy typu A i B.
Dla dokładniejszej diagnozy można wykonać specjalistyczny test PCR, który identyfikuje konkretny szczep grypy.
Możliwości leczenia
Opracowano leki przeciwwirusowe, które hamują lub zatrzymują replikację wirusa.
Chlorowodorek rymantadyny – skuteczny w leczeniu grypy typu A i B, przy czym leczenie należy rozpocząć przy pierwszych objawach grypy.
Oseltamiwir – nowszy lek, który przy rozpoczęciu terapii w ciągu 24–48 godzin od wystąpienia objawów może zatrzymać replikację wirusa i wyeliminować wszystkie objawy choroby.
Oba leki blokują enzymy niezbędne do „rozmnażania się” wirusa w komórkach gospodarza. Kluczowe znaczenie ma możliwie jak najszybsze rozpoczęcie leczenia, aby zapobiec osiągnięciu wysokiego poziomu wirusa i uszkodzeniom komórek.
Przyjmowanie niespecyficznych leków, takich jak izoprynozyna, oraz preparatów zawierających immunoglobuliny i beta-glukany również może mieć pozytywny wpływ. Wczesne rozpoczęcie ich stosowania może skrócić czas trwania choroby i zapobiec powikłaniom.
Inne zalecenia od ekspertów medycznych
Specjaliści zalecają, aby dbać o zdrowie przez cały rok, odżywiać się zdrowo i racjonalnie, regularnie uprawiać sport oraz zapewniać organizmowi czas na sen i odpoczynek.
W okresie zimowym, kiedy ryzyko zakażenia jest większe, unikaj tłumów, osób wyraźnie chorych i staraj się dobrze wietrzyć pomieszczenia, w których przebywasz.
Przestrzegaj zasad higieny osobistej i noś maseczki, jeśli tak zalecają organy zdrowia publicznego.
Warto wiedzieć, że ukierunkowane wzmacnianie odporności przeciwwirusowej w okresie zimowym za pomocą ekstraktów ziołowych i nalewek może być skuteczną metodą zapobiegania zakażeniom i zmniejszenia ryzyka powikłań.
Kiedy skonsultować się z lekarzem>
Mimo że większość zakażonych przechodzi infekcję w warunkach domowych, bez konieczności pomocy medycznej, ważne jest, aby wiedzieć, kiedy należy udać się do specjalisty.
Koniecznie skontaktuj się z lekarzem w następujących przypadkach:
-
Utrzymująca się wysoka gorączka: Gorączka powyżej 38,5°C, trwająca dłużej niż trzy dni i nieustępująca po lekach przeciwgorączkowych, jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.
-
Pojawienie się duszności, ucisku w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu: Może to oznaczać, że infekcja zeszła do płuc i stanowi sygnał alarmowy.
Jeśli ogólny stan zdrowia pogarsza się mimo leczenia w domu, również należy skonsultować się ze specjalistą.
Najczęściej zadawane pytania
Jak długo trwa infekcja grypowa?
Grypa zazwyczaj trwa od 7 do 10 dni, jednak zmęczenie może utrzymywać się dłużej.
Czy szczepionka całkowicie eliminuje ryzyko zakażenia?
Szczepionka zmniejsza ryzyko powikłań, ale nie eliminuje całkowicie ryzyka zakażenia.
Jak odróżnić grypę od zwykłego przeziębienia?
Grypa ma nagły początek z bardzo wysoką gorączką i silnym osłabieniem, podczas gdy przeziębienie rozwija się wolniej i przebiega z łagodniejszymi objawami.
Dodaj komentarz