Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV): objawy, diagnoza i leczenie

Termin wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest ogólnym określeniem dla ponad 100 genetycznie podobnych wirusów, z których każdy jest identyfikowany odpowiednim numerem.

Wiele z nich jest praktycznie nieszkodliwych, ale inne mogą powodować nieprzyjemne zmiany o charakterze łagodnym lub złośliwym w różnych częściach ciała, takich jak szyjka macicy, odbyt, gardło, penis i inne.

Najczęstszym sposobem rozprzestrzeniania się infekcji wirusowej jest poprzez intymne kontakty podczas różnych rodzajów aktywności seksualnych.

Wiele osób zarażonych wirusem brodawczaka HPV w ogóle nie podejrzewa, że są nosicielami, ponieważ nie mają żadnych dolegliwości ani widocznych objawów.

Jako infekcja przenoszona drogą płciową, HPV rozprzestrzenia się poprzez współżycie i różne rodzaje seksu. Każdy, kto prowadzi życie seksualne, naraża się na ryzyko zarażenia jednym ze 100 szczepów wirusa, nawet jeśli ma tylko jednego partnera seksualnego.

Powodem tego jest fakt, że wirus może być przenoszony, nawet jeśli sam nosiciel nie wykazuje objawów klinicznych.

Mimo to niektóre czynniki ryzyka zwiększają szansę na zarażenie tym wysoce zaraźliwym wirusem.

Oto one:

• Wielu partnerów seksualnych: Ten czynnik nie wymaga wyjaśnienia. Im więcej partnerów, tym większe ryzyko, że któryś z nich jest nosicielem/przenosicielem przynajmniej jednego szczepu wirusa.
• Seks bez zabezpieczenia: W tym przypadku wchodzą prezerwatywy lub lateksowe chusteczki dentystyczne.
• Osłabiony lub słaby układ odpornościowy: Czy to z powodu przewlekłej choroby, czy przyjmowania leków, słabszy układ odpornościowy może mieć problem z odpieraniem wirusa i kontrolowaniem jego replikacji (rozmnażania).
• Wczesna aktywność seksualna: Młodzież i nastolatki, które rozpoczynają życie seksualne wcześniej, mają wyższe szanse na kontakt i zarażenie HPV.
• Palenie tytoniu: Z powodu swojego wpływu na całe ciało i będąc lokalnym czynnikiem rakotwórczym, palenie tytoniu jest związane z wyższym ryzykiem rozwoju raka gardła pochodzenia HPV.

Nie ma gwarancji, że unikniemy kontaktu z tym wirusem i zarażenia nim. Niemniej jednak unikanie powyższych czynników ryzyka i zachowań może je zmniejszyć.

Wirus brodawczaka ludzkiego jest wysoce zaraźliwy (silnie zakaźny) i może rozprzestrzeniać się poprzez bezpośredni kontakt ze skórą lub błonami śluzowymi podczas kontaktu seksualnego.

Chociaż większość szczepów rozprzestrzenia się poprzez seks waginalny lub analny, wirus może być przenoszony poprzez seks oralny lub inne formy kontaktu skórnego, które nie mają charakteru seksualnego, jak również przy używaniu wspólnej bielizny lub ręczników.

To właśnie jest jeden z najtrudniejszych i charakterystycznych aspektów tego wirusa. Większość ludzi nie wie, że jest zarażona i nie ma żadnych dolegliwości, co ułatwia jego przenoszenie.

Mimo to wirus ma swoje objawy, które mogą się różnić:

• Brodawki płciowe: Są to małe, szarawe lub w kolorze skóry łagodne guzki (papillomy), najczęściej w okolicy genitalnej, które mogą tworzyć grupki.
• Papillomy w innych częściach: Te same mogą pojawiać się również w innych, nieintymnych strefach.
• Nieprawidłowe zmiany na szyjce macicy: U kobiet wirus może powodować dysplazję i metaplazję komórek szyjki macicy (wynaturzenie), co można stwierdzić za pomocą cytologii i stanowi potencjalny stan przedrakowy.

W przypadku pojawienia się któregoś z powyższych objawów warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia konkretnego szczepu i oceny związanych z nim ryzyk.

Większość infekcji z różnorodnymi szczepami wirusa brodawczaka samoistnie ustępuje i jest ograniczana przez organizm, bez wywoływania poważnych szkód.

Jednak niektóre są związane z rozwojem raka. Wysokiego ryzyka szczepy, udowodniono, że powodują raka, to HPV-16 i HPV-18. Mogą one prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy, raka odbytu, raka penisa i raka gardła.

Rak szyjki macicy jest najczęstszy wśród tych złośliwych chorób, podczas gdy inne rodzaje mogą dotyczyć mężczyzn i kobiet z równą częstotliwością.

Zdecydowanie mniej niepokojący, ale wciąż problematyczny fakt, to że brodawki i papillomy powodują dyskomfort i wywołują psychiczny oraz emocjonalny stres u chorego, jak również potencjalne zaburzenia w życiu seksualnym.

W przeciwieństwie do wielu innych wirusów, w przypadku HPV odpowiedź na to pytanie brzmi „Tak”. Opracowano szczepionki przeciwko najbardziej szkodliwym i niebezpiecznym szczepom wirusa.

Najbardziej znaną szczepionką jest Gardasil, która chroni przed szczepami 6, 11, 16 i 18. Pierwsze dwa są związane z pojawianiem się i wzrostem łagodnych brodawek, a dwa kolejne są związane z rozwojem różnych rodzajów raka, o których mówiliśmy w powyższych akapitach.

Inną często stosowaną szczepionką jest Cervarix, która została opracowana przeciwko rakotwórczym szczepom 16 i 18.

Ważne jest, aby zauważyć, że skuteczność szczepienia jest najwyższa, gdy jest przeprowadzona przed osiągnięciem dojrzałości płciowej, już w wieku 12 lat.

Mimo to może być stosowana do 26. roku życia, a w niektórych przypadkach, według uznania lekarza, również później.

Poza szczepieniem, pozostałe środki zapobiegawcze są bardziej niż oczywiste. Po zapoznaniu się z czynnikami ryzyka rozprzestrzeniania, warto dążyć do posiadania mniejszej liczby i stałych partnerów seksualnych, używania środków ochronnych, utrzymywania dobrego odporności i unikania palenia tytoniu.

Regularne badania przesiewowe mogą uchronić przed rozwojem wirusa.

Wirus brodawczaka jest zwykle diagnozowany za pomocą testów przesiewowych. Dla kobiet najczęstszymi metodami i narzędziami diagnostycznymi są cytologia lub test na HPV. Zazwyczaj te testy są przeprowadzane podczas rutynowych badań ginekologicznych.

U mężczyzn diagnoza jest raczej kliniczna, ponieważ do tej pory nie ma zatwierdzonych testów do wykrywania wirusa u mężczyzn.

U obu płci czasami konieczne jest pobranie biopsji w celu postawienia ostatecznej diagnozy i udowodnienia wirusowej przyczyny.

Do tej pory nie opracowano leczenia tego wirusa, ale objawy i powikłania mogą być w dużej mierze tłumione i ograniczane.

Brodawki płciowe, spowodowane niskiego ryzyka szczepami wirusa brodawczaka, mogą być leczone miejscowymi lekami (poprzez bezpośrednie stosowanie), krioterapią (zamrażaniem) lub usuwaniem laserowym.

Ponadto w przypadku infekcji HPV immunoterapia ma dobry efekt i często po jednym kursie przyjmowania izoprynozyny, na przykład, brodawki ulegają cofnięciu. Może to być trwałe lub mogą powrócić przy kolejnym spadku odporności.

U kobiet z widocznymi zmianami na szyjce macicy, poza immunoterapią, można przeprowadzić chirurgiczne usunięcie dotkniętego obszaru w celu zapobiegania rozwojowi raka.

W przypadku potwierdzonego i udowodnionego raka konieczna jest chemioterapia i radioterapia, a czasami także chirurgiczne usunięcie narządu (histerektomia) lub kombinacja wszystkich tych metod.

Eksperci medyczni zalecają monitorowanie obecności infekcji tym wirusem poprzez przeprowadzanie regularnych testów przesiewowych i szczepienie przeciwko wirusowi, zwłaszcza jeśli należymy do jednej z grup wyższego ryzyka.

Ponadto ważne jest, aby utrzymywać układ odpornościowy w dobrej kondycji, starając się prowadzić zgodny z naturą i zdrowy styl życia.

W przypadku pojawienia się brodawek płciowych warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia obecności innych, bardziej niebezpiecznych szczepów.

Pojawienie się objawów raka w różnych obszarach dotkniętych wirusem również jest poważnym powodem do niepokoju, ponieważ niestety w przypadku jego potwierdzenia uwaga i skupienie przenoszą się z wirusa brodawczaka na leczenie choroby onkologicznej.

Oto objawy, przy których wymagana jest pilna konsultacja ze specjalistą:

• Objawy raka odbytu: Pojawienie się polipoidalnego guzka/guzków pochodzących z odbytu lub kanału odbytu, które mogą krwawić lub wydzielać śluz. Jest to bardzo niepokojący objaw, wymagający pilnej interwencji lekarskiej.

• Objawy raka gardła: Trudności w połykaniu, zmiana głosu, pojawienie się guzków (powiększone węzły chłonne) w okolicy szyi są objawami raka gardła.
• Objawy raka penisa: Zmiana skóry na trzonie lub głowie penisa, deformacja i wzrost guzka przypominającego kalafior, są niemal pewnym znakiem nowotworu i wymagają natychmiastowej konsultacji ze specjalistą.

Kobiety często są diagnozowane podczas rutynowych badań ginekologicznych, dlatego konsultacja z lekarzem w większości przypadków następuje niezwłocznie.