Pojawienie się nowego członka rodziny wywołuje silne emocje, które mogą wahać się od ogromnego podekscytowania i radości po strach i niepokój. Jednak ku zaskoczeniu wielu młodych rodziców, ciąży może również towarzyszyć stan depresyjny.
W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać wczesne objawy depresji poporodowej i jak sobie z nią radzić.
Czym jest depresja poporodowa?
Jest to drażliwy, głęboko depresyjny stan, który pojawia się 4 tygodnie po narodzinach dziecka i może utrzymywać się nawet do 1 roku po porodzie.
Depresja poporodowa (PPD) często objawia się w postaci takich symptomów jak:
-
Napady płaczu
-
Nastrój depresyjny
-
Problemy z koncentracją
-
Lęk
Wiele czynników psychospołecznych może mieć wpływ na rozwój PPD. Najnowsze badania pokazują, że większość czynników odpowiedzialnych za występowanie stanów depresyjnych ma właśnie charakter społeczny.
Największe ryzyko wystąpienia tego typu depresji dotyczy kobiet, które miały PPD w poprzednich ciążach lub takich, które mają historię wcześniejszych stanów depresyjnych. Kobieta jest istotnym czynnikiem ryzyka i powinna być uważnie monitorowana w okresie poporodowym.|
Rok |
Średnia liczba urodzeń |
Procent kobiet dotkniętych problemem |
Szacunkowa liczba dotkniętych kobiet |
|
2018 |
~60 000 |
10–20% |
6 000–12 000 |
|
2019 |
~58 000 |
10–20% |
5 800–11 600 |
|
2020 |
~56 000 |
15–30% |
8 400–16 800 |
|
2021 |
~55 000 |
10–20% |
5 500–11 000 |
|
2022 |
~54 000 |
10–20% |
5 400–10 800 |
*Tabela ze statystykami dotyczącymi kobiet cierpiących na depresję poporodową w Polsce
Przyczyny jej pojawienia się
Depresja poporodowa może być wywołana przez wiele czynników, z których najczęstsze przedstawiamy poniżej w artykule.
Oto one:
-
Wywiad medyczny dotyczący wcześniejszych stanów lękowych i zaburzeń psychicznych: Kobiety cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową, depresję lub stany lękowe mają o 30–35% większe predyspozycje do rozwoju depresji poporodowej. Podobnie, jak wspomniano wcześniej, matki, które doświadczały stanów depresyjnych podczas wcześniejszych ciąż, również są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju PPD.
-
Wywiad rodzinny: Matki, które mają krewnych z historią depresji poporodowej, również są bardziej narażone na jej wystąpienie.
-
Czynniki genetyczne: Naukowcy z Instytutu Psychiatrii Reprodukcyjnej „Johns Hopkins” zidentyfikowali epigenetyczne biomarkery – różnice w aktywności określonych genów, które mogą przewidzieć, kto jest najbardziej narażony na depresję poporodową.
Symptomy i wczesne rozpoznanie
Objawy depresji poporodowej mogą różnić się pod względem nasilenia i formy. Ich wczesne rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla szybkiego wsparcia i leczenia.
Oto najważniejsze objawy:
-
Wczesne objawy: Wczesne oznaki mogą być zauważalne w ciągu pierwszych kilku tygodni po porodzie. Często przejawiają się jako wyraźne zmiany nastroju lub zachowania, trudności w radzeniu sobie ze stresem związanym z macierzyństwem oraz utrzymujące się ponad dwa tygodnie pogarszające się objawy.
-
Objawy emocjonalne: Charakteryzują się uporczywym smutkiem i uczuciem pustki, poczuciem winy, bezwartościowości lub nieadekwatności jako rodzic, drażliwością lub częstymi zmianami nastroju, brakiem radości z wykonywania czynności, które zwykle sprawiają przyjemność.
-
Objawy fizyczne: Typowe dla tego rodzaju objawów są ciągłe zmęczenie i brak energii, zmiany apetytu (utrata apetytu lub objadanie się), problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna senność.
-
Objawy poznawcze: Objawy poznawcze obejmują trudności z koncentracją i podejmowaniem jakichkolwiek decyzji oraz natrętne, lękowe myśli, często dotyczące bezpieczeństwa dziecka.
-
Objawy behawioralne: Objawiają się trudnościami w opiece nad dzieckiem lub utratą zainteresowania tą opieką, wycofaniem się z kontaktów z bliskimi i interakcji społecznych oraz innymi podobnymi zachowaniami.
Powyższe objawy są powszechne po porodzie. Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z nich, skonsultuj się ze specjalistą.
Rodzaje depresji poporodowej
Istnieje kilka typów depresji poporodowej, które mogą różnić się nasileniem i charakterem.
Baby blues
Poporodowy smutek, znany również jako „baby blues”, to częsta reakcja emocjonalna, której doświadcza wiele młodych matek zaraz po porodzie. Baby blues dotyka od 50 do 80% matek i trwa zazwyczaj do około 2 tygodni po porodzie.
Objawy obejmują:
-
Wahania nastroju
-
Smutek
-
Trudności z koncentracją
-
Drażliwość
-
Zmęczenie
Te stany są związane ze zmianami hormonalnymi, brakiem snu i stresem związanym z adaptacją do macierzyństwa. Poporodowy smutek zwykle ustępuje samoistnie przy odpowiednim odpoczynku, wsparciu i dbaniu o siebie. Jeśli objawy się utrzymują i nasilają, należy skonsultować się z lekarzem.
Depresja poporodowa
Późna depresja poporodowa to poważna choroba, która pojawia się do roku po porodzie.
Charakterystyczne dla niej są:
-
Głębokie uczucie smutku
-
Przemęczenie
-
Drażliwość
-
Lęk
-
Zmiany somatyczne i poznawcze, które znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie matki.
Aby postawić diagnozę, objawy muszą utrzymywać się dłużej niż dwa tygodnie (w przeciwieństwie do baby blues). Statystycznie 4–26% matek doświadcza objawów depresji poporodowej.
Poporodowe zaburzenie stresowe pourazowe
Poporodowe zaburzenie stresowe pourazowe (PZSP) to stan, który rozwija się u matek po traumatycznym doświadczeniu związanym z porodem.
PZSP może obejmować komplikacje podczas porodu, nagłe cesarskie cięcie, ból, poczucie braku kontroli lub natrętne myśli o zagrożeniu życia matki lub dziecka.
Objawy w tym przypadku są bardzo odmienne od innych form depresji poporodowej. Dla PZSP charakterystyczne jest występowanie koszmarów i retrospekcji z momentu wydarzenia, emocjonalna izolacja (wycofanie się z relacji, poczucie samotności), niechęć do mówienia i myślenia o porodzie, nadmierna czujność i inne.
Psychoza poporodowa
Psychoza poporodowa to rzadko występujące schorzenie, które rozwija się zazwyczaj w ciągu tygodnia po porodzie i ma bardzo ciężką symptomatologię.
Objawy obejmują:
-
Poczucie dezorientacji i zagubienia
-
Halucynacje i urojenia
-
Myśli paranoiczne i uczucia prześladowcze
-
Natrętne myśli dotyczące dziecka
-
Próby skrzywdzenia dziecka lub siebie samej
Psychoza poporodowa to forma ciężkiej depresji poporodowej, która może stanowić zagrożenie dla życia matki i dziecka. Wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Lęk poporodowy
To stan, który może rozwinąć się po porodzie i charakteryzuje się nadmiernym lękiem i strachem. Lęk poporodowy nie jest tak dobrze znanym terminem jak depresja poporodowa, ale jest równie poważny i może znacząco wpływać na codzienne życie matki. Może obejmować zarówno objawy emocjonalne, jak i fizyczne.
Odpowiednie suplementy przy depresji poporodowej
Ashwagandha 300 mg
Naturalny adaptogen na stres, dobry sen i energię
Powikłania
Nieleczona depresja poporodowa może prowadzić do poważnych powikłań zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
U matki może prowadzić do przewlekłej depresji, izolacji społecznej, trudności w nawiązywaniu kontaktu z dzieckiem, a nawet myśli samobójczych.
Dziecko może doświadczać opóźnienia w rozwoju, problemów z przywiązaniem i trudności emocjonalnych. Dynamika rodzinna również może zostać zaburzona z powodu problemów w relacjach i zaburzenia codziennej rutyny.
Dlatego należy wdrożyć wczesną interwencję – terapię, leczenie farmakologiczne i wsparcie, aby uniknąć tych powikłań. To przynosi lepsze rezultaty zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Diagnoza i testy
Nie istnieje konkretny test, który jednoznacznie diagnozuje depresję poporodową. Najczęściej diagnoza jest stawiana przez lekarza prowadzącego podczas wizyty kontrolnej po porodzie.
Lekarz może zadać Ci szereg pytań, które pomogą mu ocenić, czy cierpisz na depresję poporodową. Większość lekarzy zachęca młode matki do wizyt co 2–3 tygodnie po porodzie w celu przeprowadzania przesiewowych testów na depresję.
Dzięki temu, jeśli pojawią się objawy depresji, zostaną wykryte na czas i możliwe będzie wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Możesz zostać skierowana na badania krwi. U wielu kobiet depresja poporodowa powoduje zmiany w wynikach badań i wskazuje na możliwość zaburzeń pracy tarczycy.
Jak lekarze diagnozują depresję poporodową?
Łagodne przypadki depresji poporodowej są trudne do wykrycia. Dlatego ważne jest pełne zaangażowanie i udzielanie szczerych odpowiedzi na pytania specjalisty.
Obecnie stosuje się Edynburską Skalę Depresji Poporodowej do przesiewowego badania młodych matek. Skala składa się z 10 pytań dotyczących różnych objawów depresji, takich jak lęk, poczucie winy i inne. Należy wybrać odpowiedzi, które najlepiej opisują Twój stan w ciągu ostatnich 7 dni. Wyższy wynik może wskazywać na możliwość występowania depresji poporodowej.
Jeśli lekarz uzna, że występują objawy depresji poporodowej, zaleci odpowiednie leczenie.
Metody leczenia
Leczenie depresji poporodowej może obejmować farmakoterapię, różne formy terapii oraz specjalne grupy wsparcia. Zazwyczaj najskuteczniejsza jest kombinacja leków i terapii.
Leki
Najczęściej stosowaną grupą leków przy depresji poporodowej są leki przeciwdepresyjne. Są to leki działające kumulacyjnie, a ich pełne działanie zazwyczaj pojawia się po 6–8 tygodniach.
Do głównych klas leków przeciwdepresyjnych należą:
-
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)
-
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
-
Atypowe leki przeciwdepresyjne i inne
Stosowanie leków przeciwdepresyjnych jest bardzo poważne i może prowadzić do poważnych skutków ubocznych. Dlatego zawsze powinny być przepisywane przez lekarza specjalistę.
Terapia hormonalna
Po porodzie poziomy hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron, gwałtownie spadają. Ta nagła zmiana i wynikająca z niej nierównowaga hormonalna mogą prowadzić do depresji poporodowej. Z tego powodu można zalecić terapię hormonalną w celu przywrócenia równowagi w organizmie.
Terapia poznawcza
Badania pokazują, że określony rodzaj terapii – CBT (terapia poznawczo-behawioralna) – znacząco pomaga w walce z uciążliwą symptomatologią poporodową. Włączenie takiej metody leczenia do głównej terapii znacznie poprawia objawy depresji poporodowej.
Naturalne środki
Depresja poporodowa to poważny i wyczerpujący stan, którego nie należy leczyć samodzielnie bez wiedzy lekarza. To, co możesz zrobić we własnym zakresie, to praktykowanie medytacji i jogi w domu, rozpoczęcie zdrowej diety, częste spacery na świeżym powietrzu i inne działania wspierające.
Dbanie o siebie
Dbanie o siebie jest najważniejsze. Otaczaj się rodziną i przyjaciółmi. Szukaj w nich wsparcia. Dołącz również do wyspecjalizowanych grup wsparcia.
Kiedy udać się do specjalisty?
Jeśli po porodzie doświadczasz objawów depresji, skontaktuj się ze swoim lekarzem prowadzącym. Baby blues lub depresja poporodowa to stany, które wymagają oceny i leczenia przez specjalistę. Jeśli masz objawy sugerujące psychozę poporodową, natychmiast skonsultuj się z lekarzem.
Ważne jest również, aby szukać pomocy, jeśli następujące objawy się utrzymują:
-
Myśli depresyjne trwające dłużej niż 2 tygodnie
-
Codzienne pogarszanie się stanu
-
Trudności z wykonywaniem codziennych czynności
-
Trudności z opieką nad dzieckiem
-
Pojawienie się złych myśli dotyczących siebie lub dziecka
Ignorowanie takich objawów może prowadzić do znacznie poważniejszych konsekwencji zarówno dla Twojego zdrowia, jak i zdrowia dziecka.
Zakończenie
Depresja poporodowa to stan, który jest często bagatelizowany przez młode matki. Może trwać ponad rok i poważnie wpływać zarówno na zdrowie matki, jak i dziecka.
W tym artykule omówiliśmy główne objawy tego stanu oraz sposoby radzenia sobie z nimi. Zwróciliśmy również uwagę na jak wzmocnić zdrowie psychiczne przy pomocy leków, terapii i dbania o siebie.
Zawsze odwiedzaj lekarza specjalistę i wykonuj niezbędne kontrolne badania po porodzie.
Najczęściej zadawane pytania
Co to jest depresja poporodowa?
To stan, który pojawia się u 50–80% kobiet po porodzie. Może trwać tygodnie lub miesiące i wymaga specjalistycznego leczenia.
Czy istnieją tabletki na depresję poporodową?
Tabletki na depresję poporodową istnieją. Najczęściej stosowane są leki przeciwdepresyjne, takie jak inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które są najbezpieczniejsze dla karmiących matek.
Jak wyjść z depresji poporodowej?
Wyjście z depresji poporodowej obejmuje kombinację różnych leków, terapii, wsparcia ze strony bliskich i przyjaciół oraz wielu innych metod pomagających w radzeniu sobie z tym stanem.
Główne objawy tego stanu?
Najczęstsze objawy depresji poporodowej to smutek, lęk, poczucie bezwartościowości, zaburzenia snu i apetytu, trudności w opiece nad dzieckiem i wiele innych.
Dodaj komentarz