W codziennym życiu, czasem żartobliwie, czasem poważnie, dość często używa się słowa „demencja” i najczęściej ludzie kojarzą je z zaburzeniami pamięci. To prawda, ale demencja to złożona i interesująca choroba, o której można dowiedzieć się więcej w tym artykule.
Czym jest demencja
Demencja to zespół kliniczny, który charakteryzuje się postępującym pogorszeniem funkcji poznawczych w takim stopniu, że osoba cierpiąca ma trudności z samodzielnym radzeniem sobie w codziennym życiu.
Obejmuje zaburzenia pamięci, procesów myślowych i zachowania. Jest spowodowana uszkodzeniem komórek mózgowych (neuronów) i ich zdolności do pełnej komunikacji między sobą, co prowadzi do problemów poznawczych i funkcjonalnych.
Przyczyny rozwoju choroby
Demencja to choroba wieloczynnikowa i rzadko można wskazać jedną konkretną przyczynę jej powstania. Nauka rozpoznaje wiele różnorodnych czynników, które mogą przyczynić się do jej rozwoju.
- Choroby neurodegeneracyjne: Są to choroby centralnego układu nerwowego, w których obserwuje się zmiany atroficzne w określonych strukturach mózgu, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy Huntingtona. Są związane z postępującą śmiercią neuronów, prowadzącą do demencji.
- Choroba naczyniowa mózgu: Zmniejszony lub ograniczony przepływ krwi do mózgu, spowodowany nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą lub następstwami przebytego udaru, prowadzi do stwardnienia naczyń i zmniejszonego zaopatrzenia neuronów w składniki odżywcze i tlen. W rezultacie neurony obumierają, a ich miejsce zajmuje niefunkcjonalna tkanka, co prowadzi do rozwoju demencji.
- Choroby przewlekłe: Cukrzyca, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe znacznie zwiększają ryzyko rozwoju demencji z powodu zwiększonego stresu oksydacyjnego i uszkodzeń naczyń oraz komórek nerwowych, które on powoduje.
- Nieprawidłowe odżywianie: Nieprawidłowe odżywianie i związane z nim niedobory niezbędnych substancji, takich jak witaminy B1, B6, B12, D i E, są związane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji.
- Czynniki genetyczne: Predyspozycje genetyczne z pewnością są czynnikiem rozwoju demencji.
- Choroby zakaźne: Choroby takie jak HIV, kiła i inne choroby wpływające na układ nerwowy mogą logicznie prowadzić do strukturalnych i funkcjonalnych zaburzeń charakterystycznych dla demencji.
- Uraz mózgu: Szczególnie chodzi o powtarzające się mikrourazy głowy, charakterystyczne dla sportów kontaktowych, takich jak boks.
Dla rozwoju choroby duże znaczenie ma czynnik genetyczny, ponieważ w identycznych warunkach i chorobach nie wszyscy ludzie rozwiną demencję. To pokazuje, że najczęściej wynika ona z predyspozycji i innych określonych czynników ryzyka.
Objawy i wczesne przejawy
Wczesne oznaki i objawy choroby mogą być dyskretne, w zależności od typu demencji i indywidualnych cech danej osoby.
Jednymi z najczęstszych wczesnych oznak, które mogą sygnalizować potencjalny problem, są utrata pamięci, szczególnie dotycząca niedawnych wydarzeń. Osoby z początkowymi objawami mogą mieć trudności z doborem odpowiednich słów, rozumieniem rozmowy lub często powtarzać to samo.
Mogą odczuwać trudności w wykonywaniu znanych już czynności – obliczeń finansowych, podążania za przepisem kulinarnym lub obsługi urządzeń domowych.
Może pojawić się dezorientacja dotycząca aktualnego czasu i miejsca, zapominanie dat lub utrata orientacji w znanych miejscach.
Charakterystyczne dla początkowych faz demencji są zmiany w nastroju i cechach charakteru. Często osoby stają się niespokojne, drażliwe, przygnębione, a także obserwuje się zmiany w zachowaniu społecznym.
Problemy z planowaniem i organizacją, koncentracją oraz podążaniem za określoną sekwencją działań i kroków również mogą być wczesnymi wskaźnikami demencji.Dodatkowe niespecyficzne objawy to słaba ocena sytuacji i niezdolność do podejmowania decyzji, które mogą objawiać się nietypowymi zakupami i dokonywaniem nieodpowiednich wyborów.
Osoby z demencją stopniowo zaczynają się zaniedbywać, przestając dbać o higienę osobistą i zwracać uwagę na swoje potrzeby zdrowotne i problemy.
Z czasem te objawy się pogłębiają i osiągają fazę, w której zakłócają jakość życia osoby dotkniętej chorobą.
Fazy rozwoju
Ogólnie demencja postępuje, przechodząc przez kilka faz, które nie są wyraźnie oddzielone od siebie. Przejście z jednej fazy do drugiej następuje płynnie, a postęp choroby w dużej mierze zależy od indywidualnych przyczyn.
Podsumowując, etapy rozwoju demencji dzielą się na trzy stadia (fazy).
Wczesna faza (lekka demencja)
W początkowych etapach choroby objawy często są subtelne i nie występują stale, przez co mogą długo pozostawać niezauważone.
Najczęściej obejmują zaburzenia pamięci krótkotrwałej, trudności w znajdowaniu odpowiednich rozwiązań problemów oraz lekkie zmiany behawioralne. W tej fazie osoby zazwyczaj nie mają problemu z samodzielnym funkcjonowaniem w znanym środowisku, ale mogą potrzebować pomocy przy wykonywaniu bardziej skomplikowanych zadań.
Pośrednia faza (umiarkowana demencja)
Wraz z postępem choroby objawy stają się bardziej odczuwalne i zaczynają negatywnie wpływać na codzienne życie i styl życia osoby.
Zaburzenia pamięci pogłębiają się, a osoby mogą zacząć mieć trudności z rozpoznawaniem znanych twarzy, miejsc i przedmiotów.
Problemy z komunikacją również się nasilają, ponieważ coraz częściej widoczne są trudności w doborze odpowiednich słów.
Objawy behawioralne i psychologiczne, takie jak drażliwość, rozkojarzenie i zaburzenia snu, mogą również się pojawić. Czynności związane z dbaniem o siebie, takie jak utrzymanie higieny osobistej, stają się coraz trudniejsze.
Późne objawy (zaawansowana demencja)
W zaawansowanej demencji zaburzenia poznawcze są bardzo wyraźne, a osoby dotknięte chorobą potrzebują znacznej pomocy w radzeniu sobie z każdym aspektem życia.
Poważne problemy z pamięcią prowadzą do niezdolności rozpoznawania nawet bliskich przyjaciół i członków rodziny. Mowa może być ograniczona lub całkowicie zanika.
W tej fazie zaburzone są zdolności fizyczne i mobilność, a opieka nad osobą jest w pełni sprawowana przez osoby trzecie. Chorzy stają się bardziej podatni na infekcje, powikłania wynikające z ograniczonej mobilności (odleżyny) i inne komplikacje medyczne.
Odpowiednie suplementy przy demencji
Co pomaga przy demencji i czy można opóźnić jej rozwój
Demencja to choroba postępująca, której nie można wyleczyć. Jednak dzięki nauce istnieje pewna nadzieja na opóźnienie zmian degeneracyjnych i postępu choroby.
Stosowanie niektórych leków
Stosowanie leków przy demencji jest stosunkowo ograniczone i sprowadza się głównie do inhibitorów cholinesterazy, które mają zdolność utrzymywania wysokiego poziomu ważnego neuroprzekaźnika – acetylocholiny – w mózgu.
Są one stosowane tylko w niektórych szczególnych przypadkach, takich jak choroba Alzheimera, i mogą pomóc w utrzymaniu pamięci przez dłuższy czas. Takie leki nie zatrzymują postępu choroby, ale ją opóźniają i zapewniają pewne jakość życia.
Środki zapobiegawcze
Środki zapobiegawcze obejmują zmianę stylu życia, w tym prawidłowe odżywianie, bogate w owoce, warzywa, orzechy i czyste źródła białka, oraz regularną aktywność fizyczną.
Ograniczenie spożycia tłuszczów i cukru, a także wysoko przetworzonych produktów, to również dobra praktyka w profilaktyce tego stanu. Niestety, korzyści płynące z tych środków po wystąpieniu demencji nie są szczególnie obiecujące.
Stymulacja umysłowa
Stymulacja umysłowa poprzez różne aktywności aktywujące mózg, takie jak rozwiązywanie łamigłówek, gry, czytanie książek i nauka nowych umiejętności, to dobry sposób na zapobieganie demencji. Ponadto regularne ćwiczenie mózgu może spowolnić proces.
Jakość snu
Duże znaczenie dla zdrowia psychicznego i prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego ma sen. Zapewnienie wysokiej jakości snu jest ważne dla przywrócenia równowagi hormonalnej i homeostazy neuroprzekaźników, które są czynnikiem w rozwoju demencji.
Zioła lecznicze
Dla dodatkowego wsparcia, poprawy funkcji poznawczych i hamowania chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja, możemy zwrócić się ku mocy natury w postaci niektórych ziół leczniczych na funkcje mózgu.
Przykładem takich ziół są rozmaryn, melisa, dziurawiec, herbata mursalska. Wszystkie te rośliny są uznawane za rośliny lecznicze i posiadają silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne, wspierając funkcje poznawcze, pamięć i jasność umysłu.
Czy człowiek może wyleczyć się z demencji?
Do tej pory medycyna nie odkryła lekarstwa na demencję, dlatego uważa się ją za nieuleczalną chorobę postępującą, związaną z atrofią mózgu i stopniową utratą jego funkcji.
Nauka nadal bada przyczyny i mechanizmy rozwoju choroby w celu opracowania leczenia demencji, które mogłoby spowolnić jej postęp.
Obecne leczenie ma na celu zmniejszenie nasilenia objawów i poprawę jakości życia poprzez utrzymanie zdolności poznawczych za pomocą leków, zmian stylu życia i innych podejść terapeutycznych.
Wczesna diagnoza choroby i podjęcie odpowiednich działań na czas są kluczowe dla skuteczności niektórych technik i strategii poprawiających jakość życia osób dotkniętych chorobą.
Ważne jest, aby w przypadku podejrzenia bezprzyczynowego zaburzenia funkcji poznawczych skonsultować się z doświadczonym specjalistą w tej dziedzinie.
Opieka nad osobą z demencją: Porady na codzienność
Opieka nad osobą z demencją obejmuje zapewnienie stałej codziennej rutyny, mającej na celu zmniejszenie niepokoju i dezorientacji wywołanych przez nieznane.
Stworzenie bezpiecznego środowiska jest ważne, aby uniknąć wypadków i samookaleczeń. Dotyczy to szczególnie osób z zaawansowaną demencją. Zachęcanie do wykonywania samodzielnych działań i aktywności może być zdrowe.
Ważne jest, aby potrafić wykazać cierpliwość w radzeniu sobie z silnymi emocjami, takimi jak drażliwość i złość, przekierowując uwagę chorego w innym kierunku.
Zachęcanie do jakiejkolwiek aktywności fizycznej oraz zapewnienie zdrowej żywności poprawi ogólny stan osób z demencją, spowalniając postęp choroby.
Nie na ostatnim miejscu, nie należy zapominać o dbaniu o siebie, aby móc być pomocnym dla bliskich cierpiących na tę wyniszczającą chorobę.
Często zadawane pytania
Czy może być wyleczona demencja?
Niestety medycyna i nauka nie odkryły skutecznego leczenia demencji, ale mimo to jej rozwój może być opóźniony.
Czy każdy może rozwijać demencję?
Niektóre osoby są genetycznie bardziej predysponowane do rozwoju demencji niż inne, a choroba ta jest zazwyczaj charakterystyczna dla bardziej zaawansowanego wieku.
Jakie są wczesne przejawy demencji?
Demencja najczęściej objawia się zaburzeniami pamięci krótkotrwałej, trudnościami w podejmowaniu decyzji i niezbyt wyraźnymi zmianami behawioralnymi.
2 komentarzy
Работя като социален асистент и често се грижа за хора с деменция. Важно е да бъдем търпеливи и да им даваме спокойствие. Радвам се, че темата се обсъжда повече!
Работя като медицинска сестра и все по-често срещам пациенти с деменция. За съжаление, мнозина търсят помощ твърде късно. Хубаво е, че подобни статии помагат за по-доброто разбиране на болестта.
Dodaj komentarz