Korzyści z ashwagandhy dla kobiet i w okresie menopauzy

Ashwagandha to adaptogenna roślina stosowana w tradycyjnej indyjskiej medycynie ajurwedyjskiej od tysięcy lat. Współczesna nauka coraz częściej potwierdza jej wpływ na różne aspekty zdrowia kobiet. Jej korzyści są szczególnie wyraźne w okresach zmian hormonalnych – takich jak zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), perimenopauza i menopauza – ale także w przypadku przewlekłego stresu, zaburzeń reprodukcyjnych i problemów skórnych.

Równowaga hormonalna

Ashwagandha wpływa na regulację hormonalną poprzez oddziaływanie na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (oś HPA). W ten sposób pomaga stabilizować poziom kortyzolu. Kortyzol to hormon stresu, którego przewlekłe podwyższenie prowadzi do zaburzeń hormonalnych, insulinooporności i zaburzeń owulacji.

Roślina może również pozytywnie wpływać na poziom hormonów tarczycy i hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron. Ma to znaczenie w przypadkach zaburzeń hormonalnych, zespołu policystycznych jajników oraz dolegliwości okołomenopauzalnych i pomenopauzalnych.

Regulacja cyklu miesiączkowego

U kobiet z nieregularnymi miesiączkami spowodowanymi stresem, zespołem policystycznych jajników (PCOS) lub zaburzeniami hormonalnymi, ashwagandha może pomóc przywrócić regularność.

Jej działanie wynika z możliwości obniżania poziomu kortyzolu i stabilizowania osi neuroendokrynnej. Jednocześnie poprawia wrażliwość na insulinę – czynnik, który często jest zaburzony u kobiet z PCOS.

Łagodzenie objawów PMS

Zespół napięcia przedmiesiączkowego często objawia się rozdrażnieniem, lękiem, bólami, zmęczeniem i zmianami nastroju. Ashwagandha wykazuje właściwości przeciwlękowe i przeciwdepresyjne, które mogą zmniejszyć nasilenie tych objawów.

Jej stosowanie prowadzi do poprawy regulacji neuroprzekaźników (szczególnie GABA i serotoniny), lepszego snu, łatwiejszego radzenia sobie ze stresem i mniejszego ryzyka nagłych zmian emocjonalnych.

Poprawa libido i funkcji seksualnych

Obniżone libido u kobiet często wiąże się z przewlekłym zmęczeniem, zaburzeniami hormonalnymi i obciążeniem psychoemocjonalnym.

Badania kliniczne wykazują, że ashwagandha może zwiększyć pożądanie seksualne i satysfakcję u kobiet. Poprawia ukrwienie, wpływa na poziom androgenów w fizjologicznych granicach i przywraca wrażliwość hormonalną.

Ashwagandha stosowana jest także we wspieraniu zdrowia seksualnego u par z trudnościami w zakresie płodności.

Wsparcie płodności

Ashwagandha wspomaga kobiecą płodność poprzez kilka mechanizmów. Zmniejsza stres oksydacyjny, reguluje owulację, wspiera synchronizację hormonalną i obniża poziom lęku, który często towarzyszy problemom z płodnością.

Istnieją dane wskazujące, że regularne stosowanie może poprawić fazę lutealną oraz korzystnie wpłynąć na hormon luteinizujący i folikulotropowy (LH i FSH), które są kluczowe dla dojrzewania komórek jajowych.

Łagodzenie objawów menopauzy

Menopauza wiąże się ze spadkiem poziomu estrogenu i progesteronu, co prowadzi do szeregu objawów. Wśród nich są uderzenia gorąca, nocne poty, zaburzenia snu, lęk, drażliwość, suchość pochwy i demineralizacja kości.

Ashwagandha może łagodzić wiele z tych dolegliwości, wspierając adaptację neuroendokrynną, zmniejszając lęk i poprawiając jakość snu. Redukuje częstotliwość i intensywność uderzeń gorąca, a jej długoterminowe stosowanie wiąże się z poprawą samopoczucia w okresie pomenopauzalnym.

Utrzymanie zdrowej i elastycznej skóry

Wraz z wiekiem i pod wpływem stresu rośnie poziom wolnych rodników oraz cytokin zapalnych, co prowadzi do przyspieszonego starzenia się skóry.

Ashwagandha wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne.

Jej stosowanie wiąże się z poprawą krążenia w tkankach obwodowych, w tym skórze, oraz obniżeniem poziomu kortyzolu, co prowadzi do jaśniejszej, zdrowszej i bardziej napiętej skóry.

U kobiet z trądzikiem związanym ze stresem lub zmianami hormonalnymi obserwuje się pozytywny efekt przy dłuższym stosowaniu.

Zarządzanie stresem i odporność emocjonalna

Ashwagandha to jeden z najlepiej przebadanych adaptogenów. Moduluje fizjologiczną reakcję organizmu na stres i wspiera przywracanie homeostazy w warunkach długotrwałego napięcia.

Roślina ta udowodniono, że obniża poziom kortyzolu we krwi, poprawia jakość snu i zmniejsza lęk. Te efekty są szczególnie istotne dla kobiet w okresach zmian hormonalnych, kiedy odporność psychiczna i fizyczna jest wystawiona na próbę.

Ashwagandha jest stosowana w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej od tysięcy lat jako adaptogen. Pomaga w równoważeniu procesów fizjologicznych w organizmie i zwiększa odporność na stres fizyczny, emocjonalny i hormonalny.

Współczesne badania wspierają stosowanie ashwagandhy u następujących grup kobiet:

• Kobiety w okresie perimenopauzy i menopauzy – w tym okresie poziomy estrogenu i progesteronu gwałtownie się zmieniają lub spadają, co wywołuje szeroki wachlarz objawów. Ashwagandha wykazuje umiarkowane działanie estrogenopodobne i pomaga przywrócić równowagę neuroendokrynną.

• Kobiety cierpiące na przewlekły stres, lęk i zaburzenia snu – ashwagandha obniża poziom kortyzolu, co zmniejsza napięcie psychoemocjonalne, poprawia jakość snu, koncentrację i zdolność adaptacji do obciążenia. Randomizowane badanie z 2019 r. wykazało znaczące obniżenie poziomu kortyzolu i lęku przy stosowaniu 240–600 mg standaryzowanego ekstraktu dziennie przez 8 tygodni.

• Kobiety z zaburzeniami hormonalnymi i problemami miesiączkowymi – ashwagandha wywiera modulujący wpływ na funkcję tarczycy i hormony płciowe. Jest przydatna u kobiet z nieregularnym cyklem, torbielami jajników, niskim poziomem progesteronu lub estradiolu, a także przy zaburzeniach owulacji związanych ze stresem.

• Kobiety z obniżonym libido i płodnością– dane kliniczne wskazują, że ashwagandha może zwiększyć poziom hormonu luteinizującego i estrogenu, co w efekcie poprawia płodność i funkcje seksualne. Dodatkowo, poprzez redukcję reakcji stresowej, przywraca cykliczność i owulację u kobiet z funkcjonalnymi zaburzeniami podwzgórza.

Ashwagandha jest również korzystna dlakobiet z uszkodzeniami skóry i stresem oksydacyjnym. Wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i zwiększa aktywność enzymów takich jak peroksydaza glutationowa, katalaza i dysmutaza ponadtlenkowa. Pomaga to zmniejszyć przedwczesne starzenie się, zmarszczki, przebarwienia i inne przejawy uszkodzeń oksydacyjnych skóry, szczególnie w okresie spadku hormonów.

Mimo że ashwagandha jest rośliną o udowodnionym korzystnym działaniu w wielu przypadkach, istnieją określone grupy ryzyka, dla których jej stosowanie nie jest odpowiednie lub wymaga nadzoru lekarskiego.

Ashwagandha jest bezwzględnie przeciwwskazana w czasie ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze. Istnieją dane wskazujące, że roślina ta może wywoływać skurcze macicy i zwiększać ryzyko poronienia, szczególnie przy wysokich dawkach. Jest to związane z zawartością withanolidów – steroidowych laktonów wpływających na regulację hormonalną.

U kobiet z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Crohna lub stwardnienie rozsiane, ashwagandha może stymulować odpowiedź immunologiczną. W niektórych przypadkach prowadzi to do zaostrzenia objawów autoimmunologicznych i jej stosowanie powinno być skonsultowane ze specjalistą.

Ashwagandha stymuluje aktywność tarczycy – zwiększa poziom tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Ukobiet z nadczynnością tarczycy lub przyjmujących lewotyroksynę może dojść do nadmiaru hormonów, zwłaszcza przy jednoczesnym stosowaniu.

Metabolizm aktywnych składników ashwagandhy odbywa się w wątrobie i nerkach. U kobiet z niewydolnością wątroby lub nerek może dojść do kumulacji metabolitów i zwiększonego ryzyka działań niepożądanych.

Ashwagandha działa uspokajająco i może nasilać działanie leków wpływających na ośrodkowy układ nerwowy. Może to prowadzić do nadmiernej senności, zaburzeń koncentracji lub podwójnego tłumienia OUN u kobiet przyjmujących leki uspokajające, przeciwpsychotyczne lub barbiturany.

Ashwagandha nie jest również zalecana u kobiet uczulonych na rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Należy do tej rodziny i może – choć rzadko – wywołać reakcję alergiczną u osób predysponowanych.

Jak przyjmowanie ashwagandhy wpływa na kobiecy organizm? 

Ashwagandha wspiera równowagę hormonalną, reguluje cykl menstruacyjny, łagodzi objawy PMS i menopauzy, poprawia libido i wspomaga płodność. Działa również korzystnie na skórę i ułatwia adaptację do stresu.

Czy ashwagandha jest odpowiednia dla kobiet w okresie menopauzy?

Tak. Ashwagandha może łagodzić typowe objawy, takie jak uderzenia gorąca, lęk, drażliwość i bezsenność. Jako adaptogen wspiera funkcjonowanie nadnerczy i ułatwia przechodzenie przez zmiany hormonalne w tym okresie.

Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy u kobiet?

Tak. Nie zaleca się jej w czasie ciąży i karmienia piersią, przy chorobach autoimmunologicznych, ciężkich uszkodzeniach wątroby lub nerek, a także u kobiet przyjmujących leki na tarczycę lub środki uspokajające.

Źródła:

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34553463/