Zaparcia: możliwe przyczyny, powikłania i leczenie

Zaparcia to niekomfortowy stan, dla którego charakterystyczne jest trudne i/lub rzadsze wypróżnianie niż zwykle. Za zaparcia uważa się mniej niż trzy wypróżnienia w ciągu jednego tygodnia.

Stan ten charakteryzuje się wydalaniem twardych i suchych stolców, uczuciem niepełnego wypróżnienia, wzdęciami brzucha, gazami i bólem podczas defekacji, który czasami jest dość silny.

Na szczęście, w większości przypadków, zaparcia to stan przejściowy, który najczęściej jest spowodowany błędami dietetycznymi (spożycie suchych lub ściągających pokarmów, niewystarczające spożycie wody i brak aktywności fizycznej).

Zaparcia to częste zjawisko w naszych czasach.

Najczęstsze przyczyny ich pojawienia się to:

• Spożywanie suchych fast foodów - sucha żywność prowadzi do tworzenia twardych stolców.
• Niska zawartość błonnika w spożywanej żywności - błonnik odpowiada za szybsze usuwanie zbędnych produktów z procesu trawienia i zmiękczanie stolca.
• Niedostateczne nawodnienie - przy spożywaniu małej ilości płynów w jelicie grubym wchłaniana jest cała wilgoć z pożywienia, co prowadzi do tworzenia suchych i twardych stolców.
• Brak aktywności fizycznej - ruch stymuluje perystaltykę i ruchy jelit.

Oprócz tych głównych czynników, rzadziej przyczyny zaparć mogą być inne.

Przykłady takich przyczyn to:

• Stres i czynniki psychologiczne - stres i niepokój mają depresyjny wpływ na układ nerwowy, który odpowiada za kontrolę perystaltyki. U niektórych osób objawia się to zaparciami, a u innych - biegunką.
• Ignorowanie parcia na stolec - regularne tłumienie chęci i potrzeby wypróżnienia prowadzi do osłabienia sygnałów mózgu do jelita grubego, co stwarza warunki do rozwoju leniwych jelit i zaparć.
• Leki - niektóre preparaty lecznicze, zwłaszcza opioidy, antydepresanty, diuretyki i leki przeciwnadciśnieniowe, często prowadzą do spowolnienia perystaltyki jelit i tworzenia bardzo twardych stolców.
• Choroby jelit - stany takie jak zespół jelita drażliwego, uchyłkowatość jelita grubego, rak i inne mogą powodować zaparcia, które w tych przypadkach uważane są za objaw.
• Zmiany hormonalne - ciąża, menopauza, niedoczynność tarczycy i inne mogą negatywnie wpływać na funkcje układu trawiennego i prowadzić do zaparć.

• Wiek - zaparcia są bardzo charakterystyczne dla osób starszych, z powodu zmniejszonej aktywności układu trawiennego i obniżonej ogólnej aktywności ruchowej człowieka.

Zaparcia same w sobie mogą być objawem choroby, często towarzyszą im inne objawy, takie jak wzdęcia i uczucie ciężkości w brzuchu, dyskomfort i gazy.

Osoby cierpiące na zaparcia częściej cierpią na chorobę hemoroidalną z powodu regularnego „napinania się” w toalecie, a także na szczeliny - małe pęknięcia błony śluzowej odbytu spowodowane rozciąganiem i mechanicznym uszkodzeniem jelita przez twarde stolce.

Rzadziej przewlekłe zaparcia mogą powodować krwawienie z wewnętrznych hemoroidów, a w ciężkich przypadkach stan zwany wypadaniem odbytnicy.

Pierwszym i najważniejszym krokiem, który należy podjąć w leczeniu zaparć, jest poprawa diety i zmiany w stylu życia.

Oto zalecenia, co zrobić, aby poradzić sobie z zaparciami:

• Regularne i wystarczające spożycie wody - kluczowe jest zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości płynów (wody), przy czym minimalna ilość to 2 litry dziennie. Przy spożywaniu diuretyków, takich jak kawa, herbata lub leki, należy zwiększyć spożycie o kolejny litr.
• Pełnowartościowe i regularne odżywianie - regularne spożywanie wysokiej jakości żywności, bogatej w błonnik, takiej jak płatki owsiane, pełnoziarniste produkty, owoce i warzywa, jest ważnym czynnikiem, który znacznie zmniejsza ryzyko zaparć.
• Aktywność fizyczna - ruch to kolejny aspekt ogólnego zdrowia, który bardzo dobrze wpływa na leniwe jelita i zaparcia. Wystarczy 30 minut energicznego spaceru dziennie.

W przypadku podstawowego problemu, który prowadzi do przewlekłych zaparć, należy skupić wysiłki i uwagę na nim. Na przykład w przypadku niedoczynności tarczycy, należy leczyć niskie poziomy hormonu tyroksyny (najczęściej poprzez przyjmowanie L-tyroksyny) itp.

Ustalono, że niektóre suplementy diety są szczególnie skuteczne w przypadku zaparć.

W przypadku pojawienia się tego stanu można przyjmować:

• Probiotyki - równoważą florę jelitową i poprawiają ruchy jelit, będąc skutecznymi zarówno w przypadku zaparć, jak i biegunki.
• Magnez - magnez wzmacnia pracę układu trawiennego i poprawia stan przy zaparciach, a w większych dawkach ma działanie przeczyszczające.

• Błonnik - dodawanie rozpuszczalnego błonnika, takiego jak łupiny nasion babki płesznik, to bardzo dobry sposób na zmiękczenie stolca, a jednocześnie przyspieszenie pasażu jelitowego i ich ewakuację.

W przypadku niepowodzenia „leczenia” naturalnymi suplementami diety i przedłużających się trudności z wypróżnianiem, można dodać różne zioła i ich ekstrakty, które mają działanie przeczyszczające lub regulujące perystaltykę i udowodniono, że poprawiają stan przy zaparciach.

Przykłady takich ziół to:

• Senna - być może najbardziej znana roślina na zaparcia, która działa silnie. Negatywy jej stosowania to fakt, że jelita przyzwyczajają się do jej przyjmowania, a wypróżnianie po przerwaniu leczenia staje się jeszcze trudniejsze. Picie herbaty z senną prowadzi do wzdęć, a czasami dość silnych skurczów jelitowych i bólu.
• Aloes - zawiera rozpuszczalny błonnik i naturalne substancje przeczyszczające, a jego działanie jest znacznie łagodniejsze niż senną.
• Nasiona lnu - bogate w rozpuszczalne i nierozpuszczalne błonniki oraz kwasy tłuszczowe, nasiona lnu wspierają ruch jelit i eliminację mas kałowych.
• Suszone śliwki i figi - zawierają sorbitol i są bogate w substancje balastowe, które działają skutecznie jako naturalne środki przeczyszczające.
• Pektyna jabłkowa - skuteczne i nieszkodliwe средство, pektyna jabłkowa jest bogata w częściowo rozpuszczalne błonniki i znajduje zastosowanie przy wysokim cholesterolu i profilaktyce układu sercowo-naczyniowego.

W przypadku niepowodzenia powyższych metod można sięgnąć po silniejsze środki przeczyszczające, takie jak polisacharydy - laktulozę i inne. Ich mechanizm działania jest dość brutalny i agresywny, ponieważ prowadzą do zwiększenia ciśnienia osmotycznego w jelitach i wydzielania dużej ilości wody i elektrolitów. Prowadzi to do biegunki, której towarzyszą nieprzyjemne parcia i kolki.

Niestety, ich stosowanie prowadzi do „uzależnienia” jelit, a po zaprzestaniu ich przyjmowania zaparcia często się pogłębiają.

Wprowadzenie rutyny w nawykach - staranie się o wypróżnianie w tym samym przedziale czasowym, w połączeniu z wymienionymi metodami, to pewny sposób na poprawę stanu i stopniowe wejście w normalny rytm.

Jeśli zastosowałeś wymienione metody i porady, a nie osiągnąłeś znaczącego sukcesu, należy skonsultować się z lekarzem, który zwróci uwagę na szczegóły i skieruje Cię na określone badania w celu ustalenia przyczyny. W ten sposób specjalista medyczny będzie mógł przepisać najwłaściwsze leczenie zaparć.

Zaparcia zazwyczaj są nieszkodliwym incydentalnym stanem, ale czasami mogą być objawem znacznie poważniejszej choroby, wymagającej interwencji medycznej.