Nietolerancja glutenu: przyczyny, objawy i styl życia

Gluten to ogólny termin dla dwóch głównych białek - gliadyny i gluteniny.

Gluten jest głównym białkiem pszenicy i roślin zbożowych, i właśnie dlatego występuje w dużych ilościach w mące. To on zapewnia jej elastyczność i umożliwia kucharzom przygotowywanie smacznych i różnorodnych wypieków.

To białko jest wysoce biologicznie aktywne, ale niestety u wielu osób może prowadzić do alergii pokarmowych lub nietolerancji - niezdolności organizmu do jego skutecznego przetwarzania. U niektórych może nawet dojść do choroby autoimmunologicznej, zwanej enteropatią glutenową.

Nietolerancja glutenu to termin, synonim netolerancji glutenu (podobnie jak w przypadku nietolerancji laktozy). Stan ten jest znany również jako nieceliakalna wrażliwość na gluten i objawia się, gdy organizm ma trudności w przetwarzaniu glutenu.

W przeciwieństwie do celiakii lub enteropatii glutenowej, która jest chorobą autoimmunologiczną, przy nietolerancji glutenu nie obserwuje się uszkodzenia cienkich jelit. Mimo to stan ten jest związany z występowaniem dość nieprzyjemnych objawów, ale na szczęście nie rozwija się strukturalnych zmian patologicznych w błonie śluzowej jelit.

Objawy nietolerancji glutenu mogą być różnorodne i znacznie różnić się u każdej osoby. Najczęściej są to kombinacje problemów żołądkowo-jelitowych oraz innych dolegliwości.

Osoby z nietolerancją glutenu mogą odczuwać:

• Dyskomfort
• Bóle brzucha
• Wzdęcia
• Łatwe zmęczenie
• Niska energia
• Spadek odporności.

Główne dolegliwości charakterystyczne dla każdego cierpiącego na nietolerancję glutenu to bóle brzucha, wzdęcia jelit, gazy i problemy z wypróżnianiem - naprzemienne zaparcia z biegunką.

Poza tym, osoby dotknięte często skarżą się na stałe zmęczenie i osłabienie, bez wyraźnej przyczyny, co często prowadzi do poważnych negatywnych konsekwencji w ich stylu życia.

Często pacjenci skarżą się na bóle stawów (artralgia) i mięśni (mialgia), które wynikają ze zmian zapalnych w organizmie, będących skutkiem toksyn i wolnych rodników.

Objawy nietolerancji glutenu nie są specyficzne i mogą występować przy wielu innych nietolerancjach pokarmowych i nie tylko. Wśród objawów tego stanu znajdują się bóle głowy i migrena, a także różne rodzaje wysypek skórnych i dermatoz.

Pojawienie się podrażnień skóry i zaczerwienień może sygnalizować reakcję organizmu na gluten, zwłaszcza jeśli występuje bezpośrednio po spożyciu pokarmów, które go zawierają.

Nietolerancja glutenu ma charakter dziedziczny i predyspozycje genetyczne. Osoby z wywiadem rodzinnym dotyczącym nietolerancji pokarmowych w ogóle, a także chorób autoimmunologicznych, są bardziej narażone na rozwój nietolerancji glutenu.

Grupy ryzyka, wśród których częściej można stwierdzić nietolerancję glutenu, to osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę typu 1 i chorobę Hashimoto.

Częste infekcje jelitowe i nieprawidłowe odżywianie to kolejny czynnik ryzyka, który przyczynia się do większej częstości nietolerancji glutenu, a mechanizmem tego jest zaburzona flora jelitowa.

Diagnostyka tego stanu obejmuje wykluczenie celiakii i przeprowadzenie testów skórno-alergicznych, ponieważ w praktyce stan ten stanowi alergię na gluten. Chociaż obecnie medycyna nie dysponuje specyficznym testem na wrażliwość na gluten, praktyki diety eliminacyjnej pod nadzorem specjalisty mogą pomóc w postawieniu diagnozy.

Nietolerancja glutenu nie jest chorobą ani jednostką nozologiczną samą w sobie. Z tego powodu nie można mówić o leczeniu w bezpośrednim znaczeniu tego słowa.

Mimo to stan ten powoduje znaczny dyskomfort i pogorszenie jakości życia. Dlatego ważne jest, aby objawy były odpowiednio zarządzane. Najłatwiejszym sposobem na to jest unikanie pokarmów zawierających gluten.

Na rynku istnieją wszelkiego rodzaju zamienniki chleba i wyrobów mącznych, które nie zawierają glutenu i mają zachowane walory smakowe.

Zaletą nietolerancji glutenu jest to, że w przeciwieństwie do enteropatii glutenowej, małe ilości glutenu przyjęte z pożywieniem nie prowadzą do poważnych zaburzeń zdrowia i zmian w jelitach.

Zdrowy sposób odżywiania i przyjmowanie jakościowych probiotyków może poprawić zdolności organizmu do radzenia sobie z białkiem pszennym, dlatego osoby dotknięte tym stanem mogą od czasu do czasu pozwolić sobie na mączne pokusy w małych ilościach.

Przy sporadycznym zaostrzeniu stanu - czyli po popełnieniu błędów dietetycznych i spożuciu „zakazanych” pokarmów, nie można osiągnąć poważnych problemów zdrowotnych.

Jednak regularne łamanie zasad i konsumpcja glutenu, w dodatku w znacznych ilościach tego problematycznego białka, może prowadzić do pojawienia się nieprzyjemnych objawów. W żadnym przypadku nie należy ignorować braku energii, zmęczenia lub spadku odporności, o których wspomniano wcześniej w artykule.

Przy nieprawidłowej diecie regularne spożycie glutenu prowadzi do pojawienia się przewlekłej biegunki i szybkiego eliminowania przyjętego pokarmu z kałem. W ten sposób mogą rozwinąć się nieprzyjemne niedobory żywieniowe, głównie makro- i mikroelementów oraz witamin.

Żelazo często ma zaburzoną absorpcję u osób cierpiących na nietolerancje pokarmowe, co może prowadzić do anemii (niedokrwistości) - to właśnie nią można wyjaśnić brak energii i ciągłe zmęczenie.

Wapń jest ważnym elementem dla organizmu, odpowiedzialnym za utrzymanie szkieletu, zębów i napięcia mięśniowego, a przy niekontrolowanej nietolerancji glutenu jego wchłanianie może być znacznie zmniejszone.

Żywność glutenowa (pszenica, żyto, jęczmień) jest dobrym źródłem witamin z grupy B i folianów, a ich ograniczenie może prowadzić do niedoboru tych witamin.

Mimo to, poprzez przestrzeganie zróżnicowanej diety, można to łatwo zrekompensować.

Przyjmowanie suplementów diety i witamin w tym przypadku jest również odpowiednim rozwiązaniem i profilaktyką pojawienia się niedoborów żywieniowych.

Przy podejrzeniu nietolerancji glutenu warto od samego początku samodzielnie przeprowadzić dietę eliminacyjną, zapoznając się z odpowiednimi zamiennikami zbóż, a także zdobywając bardziej szczegółową wiedzę na temat tego, które z nich należy unikać.

Jeśli po ich wyeliminowaniu objawy utrzymują się - to sygnał, aby odwiedzić specjalistę, który pomoże w diagnostyce.

Niezbędne zmiany w stylu życia dotyczące konkretnie nietolerancji glutenu sprowadzają się wyłącznie do ograniczenia glutenu (w miarę możliwości jego całkowitego wyeliminowania) z diety.

Samo w sobie sprawi to, że zapomnimy o swoim stanie, ponieważ jeśli chodzi o nietolerancję glutenu - usunięcie tego białka i żywności, która je zawiera, z naszego życia wszystkie objawy.