Współczesny człowiek jest pochłonięty dynamiką codziennego życia, która wiąże się z wysokim poziomem stresu, pogarszającymi się nawykami żywieniowymi oraz zmniejszeniem ilości wartościowego czasu na odpoczynek.
Wszystko to odbija się na stanie psychicznym i fizycznym i może przejawiać się w różnych zaburzeniach funkcjonalnych oraz pojawianiu się chorób. Żołądek jest prawdopodobnie najbardziej wrażliwym i silnie unerwionym narządem w ludzkim ciele, który reaguje na różne wewnętrzne i zewnętrzne bodźce stresowe oraz zmiany.
Właśnie z tego powodu ostatnio coraz częściej porusza się temat stanu zwanego nerwowym żołądkiem.
Czym jest nerwowy żołądek?
Nerwowy żołądek to niemedyczny termin odnoszący się do zespołu objawów żołądkowo-jelitowych, które są wywołane lub nasilane przez stres, lęk oraz obciążenie emocjonalne.
Mimo że „nerwowy żołądek” nie jest oficjalną diagnozą medyczną, jego objawy często pokrywają się z funkcjonalnymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi. Przykładami takich schorzeń są zespół jelita drażliwego okrężnicy oraz funkcjonalna niestrawność. W tych przypadkach nie stwierdza się strukturalnych zmian patologicznych, mimo występowania rzeczywistych i utrzymujących się objawów.
Jakie są przyczyny nerwowego żołądka?
Przyczyny nerwowego żołądka mogą się znacznie różnić i najczęściej stanowią połączenie różnych czynników, które w taki czy inny sposób wpływają na różne aspekty funkcjonowania żołądka i przewodu pokarmowego.
Czynniki psychologiczne
Najczęstsze przyczyny wystąpienia tego stanu wiążą się z działaniem różnych czynników psychologicznych.
Stresory emocjonalne i psychologiczne odgrywają znaczącą rolę w pojawieniu się objawów nerwowego żołądka, które są mediowane przez oś „mózg-jelita”. Oś ta odnosi się do połączenia pomiędzy mózgiem a narządami układu trawiennego.
Stres
Przewlekłe narażenie na nadmierny stres wpływa na procesy trawienne na wiele sposobów.
Zaburzeniu ulegają:
-
Motoryka narządów trawiennych
-
Wydzielanie enzymów
-
Ukrwienie poszczególnych odcinków układu pokarmowego.
Wszystko to wiąże się z wydzielaniem różnych neuromediatorów, neuroprzekaźników i hormonów w innych stężeniach i cykliczności niż te typowe dla organizmu. Wśród nich znajdują się dopamina, serotonina, noradrenalina i kortyzol.
Zaburzenia lękowe i depresyjne
Zaburzenia lękowe oraz depresyjne to stany związane ze zdrowiem psychicznym, które mogą zwiększać wrażliwość narządów przewodu pokarmowego i pogarszać objawy złego trawienia.
Dobrze unerwione narządy w ludzkim organizmie (w tym żołądek i jelita) mogą odzwierciedlać stres emocjonalny poprzez rozwinięcie różnych objawów fizycznych, takich jak nudności, bóle i inne.
Istniejące problemy funkcjonalne lub strukturalne
Istniejące problemy funkcjonalne lub strukturalne układu pokarmowego mogą powodować objawy kojarzone z nerwowym żołądkiem.
Takie przykłady to:
-
Zespół jelita drażliwego – coraz częściej występujące zaburzenie, które charakteryzuje się nieprawidłową motoryką okrężnicy oraz występowaniem bólu brzucha bez dającej się wskazać wyraźnej przyczyny fizycznej.
-
Funkcjonalna niestrawność – objawy złego trawienia, takie jak wzdęcia czy dyskomfort po posiłku, które nie są powiązane z obiektywnymi zaburzeniami strukturalnymi.
-
Zapalenie żołądka- zapalenie błony śluzowej żołądka, najczęściej wywołane przez infekcję bakterią Helicobacter pylori lub stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
-
Ostre lub przewlekłe choroby zakaźne – infekcje wirusowe, bakteryjne lub pasożytnicze mogą zakłócać funkcjonowanie układu trawiennego i imitować objawy nerwowego żołądka.
Niektóre z wyżej wymienionych przyczyn to rzeczywiste stany chorobowe z objawami, które się pokrywają, ale nie ograniczają wyłącznie do objawów „nerwowego żołądka”.
Inne czynniki związane ze stylem życia
Inne czynniki życiowe, które również mogą być powiązane z nadmiernym stresem i prowadzić do nerwowego żołądka, to zaburzenia snu i odpoczynku oraz siedzący tryb życia.
Zazwyczaj organizm jest w stanie zrekompensować negatywny wpływ stresu podczas snu oraz dzięki różnym formom aktywności fizycznej i sportowej. Z kolei osoby z zaburzonym rytmem dobowym lub problemami ze snem radzą sobie trudniej z obciążeniem psychicznym i mogą rozwinąć objawy nerwowego żołądka.
Inne szkodliwe nawyki, w tym żywieniowe, również mają wpływ na cały organizm, a układ trawienny jest szczególnie wrażliwy.
Przykładami takich są:
-
Spożywanie dużych ilości kofeiny, alkoholu
-
Palenie tytoniu
-
Brak regularnych posiłków, przejadanie się lub głodzenie
-
Spożywanie żywności przetworzonej, ubogiej w niezbędne składniki odżywcze. Są to produkty półgotowe, „fast foody”, wyroby cukiernicze oraz żywność bogata w przyprawy i konserwanty.
Szerokie stosowanie leków i preparatów farmaceutycznych również może prowadzić do nerwowego żołądka. Do takich leków należą antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz antydepresanty, które zaburzają równowagę mikrobiomu jelitowego. Mikrobiom jelitowy ma udowodnione znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego.
Świadome zajęcie się każdą z wymienionych przyczyn może znacząco zmniejszyć nasilenie objawów i w praktyce „wyleczyć” to schorzenie.
Objawy nerwowego żołądka
Objawy nerwowego żołądka są różnorodne. Charakterystyczne dla nich jest to, że są rzeczywiste i występują również w przypadku faktycznych stanów patologicznych (chorobowych) związanych z żołądkiem i narządami jamy brzusznej jako całości.
Objawy mogą się różnić i obejmować różne kombinacje spośród następujących:
-
Bóle brzucha – bóle najczęściej zlokalizowane są w górnej części brzucha (okolica nadbrzusza), mogą mieć zmienne nasilenie, być ostre, tępe lub kolkowe.
-
Wzdęcia – pacjenci często skarżą się na dyskomfort i uczucie ciężkości, któremu towarzyszą gazy lub odbijanie.
-
Zmiany apetytu – najczęściej obserwuje się obniżony apetyt, ale w zależności od indywidualnych cech, nerwowy żołądek może objawiać się także zwiększonym apetytem, zwłaszcza na słodycze.
-
Nudności i refluks – naturalna reakcja na stres i niewłaściwe odżywianie objawia się zwiększoną kwasowością w żołądku, co prowadzi do tych objawów.
-
Nieregularne wypróżnienia – nieregularność może przejawiać się jako biegunka lub zaparcia.
Wszystkie wymienione objawy mogą występować również w przebiegu różnych chorób związanych ze zmianami strukturalnymi w dotkniętych narządach. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie różnych procedur diagnostycznych w celu odróżnienia stanu nerwowego żołądka od chorób układu trawiennego.
Diagnostyka i badania
Diagnozowanie „nerwowego żołądka” może być wyzwaniem dla specjalistów medycznych, ponieważ nie wiąże się z widocznymi zmianami strukturalnymi lub organicznymi i w pewnym stopniu wykracza poza ramy konwencjonalnej medycyny.
Nerwowy żołądek nie jest rzeczywistą diagnozą medyczną. Niemniej jednak, lekceważenie tego stanu może sprzyjać rozwojowi rzeczywistych chorób i dlatego ważne jest, aby zwrócić na niego odpowiednią uwagę.
Głównym celem procesu diagnostycznego w przypadku objawów nerwowego żołądka jest wykluczenie innych chorób.
Podczas konsultacji ze specjalistą lekarz rozpocznie od szczegółowego wywiadu i zebrania historii medycznej.
Wywiad będzie miał na celu wyjaśnienie następujących szczegółów:
-
Początek i czas trwania dolegliwości
-
Czynniki, które według obserwacji pacjenta wywołują lub nasilają objawy (np. stres, pokarmy, leki itp.)
-
Wszystkie objawy i dolegliwości, które występują
-
Szczegóły dotyczące stylu życia, poziomu stresu oraz indywidualnego sposobu odżywiania i innych aspektów
Badanie fizykalne jest stosunkowo ograniczone i sprowadza się do palpacji i opukiwania brzucha, w celu wykrycia bolesności przy dotyku oraz obecności gazów.
Mogą zostać przeprowadzone również badania laboratoryjne i testy, których celem jest wykluczenie infekcji, stanów zapalnych oraz zaburzeń metabolicznych.
Takie testy obejmują:
-
Badania krwi – sprawdzane są wskaźniki takie jak morfologia, białko zapalne CRP, specyficzne przeciwciała i białka, w zależności od oceny lekarza.
-
Badania kału – w kierunku obecności pasożytów i bakterii (w tym Helicobacter pylori).
Mogą zostać zlecone również badania obrazowe, służące do wykrywania różnych problemów górnego odcinka przewodu pokarmowego, takich jak kamienie żółciowe, choroba refluksowa, zapalenie żołądka, zapalenie dwunastnicy i choroba wrzodowa.
Możliwe badania obrazowe obejmują:
-
USG narządów jamy brzusznej
-
RTG jamy brzusznej
-
Małoinwazyjne badania, takie jak gastroskopia (endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego).
Ocena psychologiczna jest istotna i szczególnie potrzebna, gdy powyższe obowiązkowe badania nie wykazują nieprawidłowości. Nerwowy żołądek jest powiązany z różnymi czynnikami psychosomatycznymi i z tego względu ocena psychologiczna obejmuje screening w kierunku stanów lękowych i depresji, testy poziomu stresu i kondycji psychicznej.
Odpowiednie suplementy przy nerwowym żołądku
Diagnostyka różnicowa
Ponieważ objawy mogą być podobne do tych występujących przy wielu chorobach układu pokarmowego, diagnostyka różnicowa w przypadku nerwowego żołądka jest szeroka. Aby postawić diagnozę „nerwowego żołądka”, należy najpierw wykluczyć rzeczywiste choroby związane ze zmianami strukturalnymi lub organicznymi w narządach układu pokarmowego, w szczególności żołądku i jelitach.
Przykłady takich schorzeń:
-
Zespół jelita drażliwego
-
Funkcjonalna niestrawność
-
Zapalenie żołądka (gastritis)
-
Wrzód trawienny
-
Infekcje układu pokarmowego
-
Alergie pokarmowe
-
Nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy, nietolerancja glutenu, nadwrażliwość na histaminę i inne).
Dopiero po wykluczeniu klinicznie istotnych stanów i chorób można postawić „diagnozę” nerwowego żołądka, którego najczęstszą przyczyną jest raczej stan psychiczno-emocjonalny człowieka i poziom stresu.
Leczenie nerwowego żołądka – jak złagodzić objawy?
Łagodzenie objawów nerwowego żołądka może się okazać niełatwym zadaniem. Wymaga zastosowania kompleksowego (holistycznego) podejścia, które uwzględnia wszystkie istotne czynniki prowadzące do rozwoju tego stanu.
Zmiany w stylu życia
Niektóre podstawowe, ale niezbędne zmiany w codziennych nawykach mogą znacząco zmniejszyć nasilenie objawów.
Obejmują one:
-
Stosowanie technik redukcji stresu – takich jak joga, medytacja, ćwiczenia oddechowe lub progresywna relaksacja mięśni.
-
Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia, nawet o niskiej intensywności i krótkim czasie trwania, powodują uwalnianie mediatorów i hormonów wspierających zdrowie psychiczne i samopoczucie, a także pomagają kontrolować poziomy kortyzolu i prolaktyny (hormonów mogących prowadzić do objawów nerwowego żołądka).
-
Unikanie szkodliwych nawyków – rezygnacja z używek takich jak alkohol, narkotyki i palenie papierosów, które podrażniają błonę śluzową żołądka, zwiększają stres oksydacyjny w organizmie i zaburzają równowagę biochemiczną układu nerwowego.
Zdrowe i zbilansowane odżywianie
Prawidłowe odżywianie ma fundamentalne znaczenie dla złagodzenia objawów nerwowego żołądka i zapobiegania jego pojawieniu się.
Oznacza to częste i niewielkie posiłkispożywane w regularnych odstępach czasu. Specjaliści zalecają, aby jeść powoli i skupić się na samym procesie jedzenia, a nie jeść „na szybko” w biegu codziennego życia.
Ważne jest również, aby spożywać głównie wartościowe i zdrowe produkty, takie jak świeże owoce i warzywa, czyste źródła białka oraz zdrowe tłuszcze roślinne. Dodatkowo zaleca się unikać rafinowanych produktów przetworzonych, smażonych, tłustych i sztucznie doprawionych potraw. Ogranicz spożycie kawy, cukru i napojów gazowanych.
Odpowiedni odpoczynek i sen
Zadbaj o wystarczającą ilość dobrej jakości snu. Staraj się chodzić spać i wstawać o tej samej porze, zapewnij sobie komfortowe warunki – ciche, ciemne i chłodne otoczenie oraz relaksujące rytuały, np. czytanie książki lub ciepła kąpiel.
Suplementacja i zioła
Przyjmowanie probiotykówmoże poprawić połączenie między mózgiem a układem trawiennym oraz wspierać funkcje przewodu pokarmowego.
Od wieków ludzie polegali również na leczniczej mocy ziół. Mogą być one przyjmowane w postaci naparów, herbat, a także jako suche ekstrakty i nalewki.
Odpowiednie zioła przy nerwowym żołądku to:
-
Rumianek
-
Mięta
-
Kozłek lekarski (waleriana)
-
Melisa
-
Imbir
-
Dziurawiec
Zioła są bogate w substancje aktywne, które mogą łagodzić stany zapalne oraz uspokajać żołądek i jelita.
Leki
Niektóre leki farmaceutyczne również mogą być stosowane w przypadku nerwowego żołądka. Najczęściej są to preparaty z grupy blokerów H2 i inhibitorów pompy protonowej, które zmniejszają wydzielanie kwasu solnego w błonie śluzowej żołądka, co tymczasowo może złagodzić podrażnienie.
Leki te są skuteczne, ponieważ pod wpływem stresu lub niewłaściwego odżywiania żołądek może produkować więcej kwasu niż zwykle, co może prowadzić do wystąpienia objawów charakterystycznych dla nerwowego żołądka.
Kiedy udać się do lekarz
Jeśli którykolwiek z wyżej wymienionych objawów się pojawi i utrzymuje się dłużej niż 3–5 dni, warto podjąć działania i skonsultować się z lekarzem.
Dzięki temu możliwe będzie wykluczenie chorób organicznych, takich jak zapalenie żołądka czy wrzody, lub rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, jeśli objawy nie są wyłącznie wynikiem nerwowego żołądka.
Najczęściej zadawane pytania
Kto najczęściej cierpi na nerwowy żołądek?
Na nerwowy żołądek najczęściej cierpią osoby emocjonalne oraz narażone na silny stres.
Czy nerwowy żołądek jest niebezpieczny?
Nerwowy żołądek nie jest chorobą, lecz raczej stanem, który często jest wynikiem działania czynników psychosomatycznych i nie wiąże się z obecnością zmian strukturalnych ani organicznych w żołądku. Mimo to należy go traktować poważnie i zająć się przyczyną jego występowania.
Czy zioła pomagają przy nerwowym żołądku?
Tak, zioła pomagają w uspokojeniu układu nerwowego, łagodzą objawy nerwowego żołądka, wspierają trawienie i zmniejszają stany zapalne.
1 komentarz
От години имам проблеми с нервния стомах, особено в стресови ситуации. Много ми хареса, че статията обяснява подробно причините и дава полезни съвети за справяне с проблема.
Dodaj komentarz