Dieta bez nabiału i produkty bez laktozy

Spożywanie produktów bez laktozy jest wskazane wyłącznie w przypadku występowania tzw. nietolerancji laktozy. 

To stan, w którym organizm nie produkuje wystarczającej ilości lub w ogóle nie produkuje enzymu laktazy, przez co nie jest w stanie rozłożyć cukru mlecznego. 

Prowadzi to do występowania nieprzyjemnych objawów po spożyciu produktów zawierających laktozę:

• Wzdęcia

• Gazy

• Biegunka

Niektórzy specjaliści zalecają unikanie laktozy również przy przewlekłych chorobach jelit, takich jak zespół jelita drażliwego czy choroba Leśniowskiego-Crohna, gdzie w przypadku tej drugiej, z powodu przewlekłego zapalenia dochodzi do zaburzeń syntezy laktazy w jelitach.

Ważne jest, aby wiedzieć, że laktoza występuje naturalnie wyłącznie w mleku, jednak nie wszystkie produkty mleczne są jej źródłem. Na przykład dojrzałe sery oraz sery żółte, a także fermentowane produkty mleczne, takie jak kefir i jogurt, zawierają minimalne ilości laktozy i nie wywołują podobnych objawów.

Poza nietolerancją laktozy, która wymaga ograniczenia lub całkowitego wykluczenia niektórych produktów mlecznych, istnieją także stany takie jak nietolerancja lub alergia na białka mleka, które wymagają eliminacji całej głównej grupy produktów mlecznych z diety.

Alergia na mleko i nadwrażliwość na białka mleczne (najczęściej kazeinę i serwatkę) różnią się od nietolerancji laktozy. 

W przypadku alergii na mleko układ odpornościowy reaguje na białka mleczne jak na szkodliwe substancje.

Może to powodować:

• Wysypki skórne

• Obrzęki

• Trudności z oddychaniem

• Anafiksja

W przeciwieństwie do alergii, nadwrażliwość na białka mleka prowadzi do łagodniejszych objawów, podobnych do tych występujących przy nietolerancji laktozy, takich jak wzdęcia, gazy, przewlekłe zmęczenie, które nie są związane z odpowiedzią immunologiczną.

W przypadku alergii na białka mleka konieczne jest ścisłe unikanie wszystkich produktów mlecznych, w tym również tych bez laktozy. 

W takich przypadkach należy uważać na obecność mleka w produktach, do których dodano serwatkę mleczną lub kazeinę w celu uzyskania określonych właściwości organoleptycznych (pobudzających ludzkie zmysły).

Ciekawostka: Osoby z alergią na białka mleka często mogą spożywać mleko kozie lub owcze. Mimo że również zawierają one specyficzne białka serwatkowe i kazeinowe, ich struktura różni się od białek mleka krowiego i nie wywołuje patologicznej reakcji organizmu.

Wykluczenie produktów mlecznych lub tych, które zawierają laktozę, może ograniczyć różnorodność w diecie, jednak mimo to można je bez problemu eliminować. 

Wiele produktów naturalnie nie zawiera laktozy (w rzeczywistości tylko mleko w przyrodzie zawiera ten cukier) i może z powodzeniem stanowić podstawę zróżnicowanego jadłospisu bez udziału pochodnych mleka. 

Oto lista podstawowych grup żywnościowych bez laktozy.

*Tabela produktów bez laktozy

Wiele przekąsek i przetworzonych produktów może zawierać laktozę, ponieważ jest ona sztucznie dodawana. Dlatego przy ich spożywaniu należy bardzo dokładnie czytać etykiety. To samo dotyczy białek mlecznych.

Produkty zawierające laktozę nie obejmują wszystkich produktów mlecznych, jednak we współczesnym przemyśle spożywczym okazuje się, że wiele przetworzonych produktów zawiera określoną ilość cukru mlecznego, dodawanego sztucznie.

Następujące produkty zawierają laktozę i należy ich unikać:

• Mleko świeże

• Sery świeże: mozzarella, ricotta, mascarpone i inne rodzaje, które nie zostały poddane procesowi dojrzewania

• Lody

• Śmietana

• Czekolada

• Czekoladowe i inne wyroby cukiernicze

Oprócz tego, laktoza bardzo często występuje w różnych sosach, dressingach, zupach, wyrobach piekarniczych, wędlinach i innych produktach.

W przeciwieństwie do produktów mlecznych, które nie zawsze zawierają laktozę, wszystkie produkty mleczne zawierają białka mleka. Dlatego w przypadku alergii na nie, wszystkie produkty z tej grupy powinny być unikane lub ich spożycie powinno zostać całkowicie przerwane.

Istnieją dwa rodzaje produktów mlecznych, które nie zawierają laktozy:

• Produkty, które naturalnie nie zawierają laktozy: Takimi produktami są kefir, jogurt naturalny, dojrzałe sery i sery żółte. W ich przypadku fermentacja bakteryjna i udział drobnych mikroorganizmów (drożdży) w procesie dojrzewania doprowadziły do eliminacji znacznej części laktozy, dzięki czemu w większości przypadków są one bezpieczne do spożycia.

• Produkty mleczne, z których laktoza została usunięta poprzez dodanie enzymu laktazy: Do takich produktów należą mleko bez laktozy, sery świeże bez laktozy i śmietana bez laktozy.

Często w sklepach spożywczych można spotkać produkty, takie jak jogurt naturalny, oznaczone etykietą „bez laktozy”, ale jest to chwyt marketingowy, mający na celu przyciągnięcie osób cierpiących na to schorzenie. Prawda jest taka, że w prawdziwym jogurcie laktoza nie występuje lub występuje jedynie w niewielkich ilościach.

Przedstawiamy przykładową dietę bez produktów mlecznych, która może mieć korzystny wpływ na złagodzenie Twoich dolegliwości.

*Tabela z przykładową 7-dniową dietą (śniadanie, obiad i kolacja) bez produktów mlecznych.

Czy wszystkie produkty mleczne zawierają laktozę?

Fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurt, kefir i dojrzewające sery, nie zawierają laktozy lub zawierają jej jedynie śladowe ilości.

Czy dieta jest taka sama dla osób z nietolerancją laktozy i tych z alergią na białko mleka?

Osoby z nietolerancją laktozy mogą spożywać produkty mleczne bez laktozy, podczas gdy osoby z nietolerancją białka mleka nie mogą spożywać żadnych produktów mlecznych.

Czy produkty mleczne można zastąpić innymi, aby uniknąć niedoborów?

Tak, mimo że są to produkty z podstawowej grupy, mleko i jego przetwory nie zawierają niezastąpionych składników, których nie można byłoby dostarczyć z innych źródeł żywności.

Źródła:

• https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/lactose-intolerance/eating-diet-nutrition

• https://www.urmc.rochester.edu/childrens-hospital/nutrition/lactose-free